In partnership with

Hallo,

De inflatie bij het economische nieuws beheersen. Het dringt ook steeds meer door tot Den Haag dat aanhoudende prijsstijgingen funest zijn voor de koopkracht. En dat het de verwachtingen van mensen beïnvloedt als ze ervan uitgaan dat de inflatie hoog zal blijven. Het raakt inmiddels het hart van de aanstaande financiële onderhandelingen in de coalitie.

In deze nieuwsbrief ga ik in op de tegenstellingen in politiek Den Haag over de begroting. Verder bespreek ik of inflatie een reëel probleem is, of dat het voornamelijk tussen de oren zit. In een grafiek laat ik zien dat de politiek zelf ook bijdraagt aan de hoge inflatie. Onderaan de nieuwsbrief kun je het Lynx Beleggersdebat 2025 terugkijken waarin ik optrad.

Ik wens je veel leesplezier!

Martin

Trump

Aanstaande maandag wordt Donald Trump beëdigd als nieuwe president van de Verenigde Staten. De afgelopen weken hebben tal van bankeconomen nieuwe ramingen en scenario’s gemaakt over wat de impact zou kunnen zijn voor de Nederlandse economie als Trump een handelsoorlog ontketent, zoals hij nu dreigt te gaan doen.

Uit al die voorspellingen van de banken-economen blijkt dat de Nederlandse economie flinke klappen zou kunnen krijgen als er een handelsoorlog uitbreekt, omdat Amerika invoertarieven instelt en Europa mogelijk als antwoord daarop ook invoertarieven gaat stellen. Dat betekent dat Nederland in sommige scenario's zelfs in een recessie terecht zou kunnen komen dit jaar.

Maar dat de macro-economische voorspellingen somber zijn, betekent niet dat de komst van Trump slecht nieuws is voor iedereen. Zo hebben de beurzen positief gereageerd, zeker de Amerikaanse. Maar ook ondernemers kijken veel genuanceerder aan tegen de komst van Trump en zijn America-first-beleid.

Vooral internationaal georiënteerde ondernemers, die al in Amerika actief zijn, zouden mogelijk voordeel kunnen hebben van het beleid van Trump. Daarbij maakt het ontzettend veel uit hoe jouw productieproces precies is georganiseerd. Als je in Europa produceert en dat vervolgens verscheept naar Amerika, dan zul je zeer veel last gaan krijgen van die nieuwe importtarieven. Maar als je bijvoorbeeld al een productiefaciliteit in Amerika hebt en daar produceert voor de lokale markt, dan heb je geen last, sterker nog, je zou zelfs profijt kunnen hebben van het feit dat Trump de economie gaat stimuleren, gaat dereguleren en mogelijk de belasting gaat verlagen.

Uit de hoek van grote bedrijven hoor ik dus gemengde geluiden. Men durft het niet altijd hardop te zeggen: maar voor bedrijven die overal over de wereld fabrieken hebben, is er amper een vuiltje aan de lucht. Maar voor Nederland is er wel degelijk een bedreiging. Ik moet denken aan onze ‘operatie Beethoven’, die bak met geld die onlangs is uitgetrokken om chipmachinefabrikant ASML in Nederland te houden. Dat bedrijf dreigde niet per se met verhuizen, maar zei wel te overwegen elders uit te breiden. Trump zet dergelijke investeringskeuzes wel op scherp. Breid je uit in Europa, of kies je er toch voor in de Verenigde Staten groter te worden?

(Lees Nederlandse exporteurs sidderen niet voor dreigementen president Trump: ’Hij is goed voor business’ van collega’s Theo Besteman en Gert van Harskamp. En luister onze podcast over dit onderwerp.)

Boekhouders

De eerste piketpalen zijn geslagen voor de aanstaande onderhandelingen over de Voorjaarsnota. De coalitie van PVV, VVD, BBB en NSC moet binnenkort een paar lastige financiële knopen doorhakken. Er komen mogelijk extra klimaatkosten aan, er is een puzzel rond asielkosten, het niet doorgaan van de btw-verhoging op cultuur en sport moet nog gedekt worden en er is een tegenvaller bij box 3.

Waar VVD en NSC voorheen samen optrokken voor een streng begrotingsbeleid, lijkt VVD nu alleen te staan. Omdat het geraamde begrotingstekort al een paar keer op rij in de praktijk heel erg mee bleek te vallen, heeft Pieter Omtzigt de aanval op de ramingen geopend. Dat grijpen PVV en BBB met graagte aan om tegen bezuinigingen te ageren.

In een eerdere nieuwsbrief schreef ik al uitgebreid over die niet uitgekomen ramingen. Het is goed dat er een team experts naar die voorspellingen kijkt, om te achterhalen hoe het komt dat die steeds niet uitkomen. Zo werd er voor 2024 gerekend op een begrotingstekort van 1,5% (grofweg €15 miljard), maar volgens het CBS waren de overheidsuitgaven in de eerste drie kwartalen van dat jaar maar een paar miljard hoger dan de inkomsten. Die verwachting moet dus flink worden bijgesteld. Dat ondermijnt het draagvlak onder een strikt begrotingsbeleid.

Mij intrigeren die ramingsafwijkingen ook. Maar het is riskant om daar nu al grootse conclusies aan te verbinden. Het is een goede zaak dat dit soort ramingen zijn ondergebracht bij het onafhankelijke Centraal Planbureau (CPB). Als te zeer aan de stoelpoten van dit instituut wordt gezaagd, dan dreigt politieke willekeur. Want gaat dan de politiek zelf maar wat zitten voorspellen en ramen?

Het argument van de BBB is dat de politiek uiteindelijk bepaalt. Dat lijkt me een open deur. En in de praktijk gebeurt dat toch allang? Zo ligt er een advies van topambtenaren om richting 2027 zo’n €17 miljard te bezuinigen, maar dat is terzijde geschoven. Ook waarschuwt de Raad van State dat het kabinet financieel langs de vangrail rijdt. Daar trekt de coalitie zich ook niks van aan. Het primaat ligt dus gewoon bij de politiek.

Het is ook niet gezegd dat bijgestelde ramingen automatisch betekenen dat er fouten zijn gemaakt. Een deel komt door hoger dan verwachte belastinginkomsten. Dat kan door een andere economische groei of inflatie komen. Maar ook nieuw beleid kan leiden tot hogere inkomsten. Dat bleek in 2023 het geval. Na Prinsjesdag zijn de plannen aangepast en dat leidde tot een ander financieel plaatje. Daarnaast kampen het vorige kabinet en het huidige kabinet met zogeheten onderuitputting. De ambities voor extra uitgaven zijn zo groot dat ze al dat extra geld niet eens weggezet krijgen.

Voor deze kritische coalitiepartijen zal het zuur zijn dat de spelregels voor de begroting vrij strak zijn vastgelegd in het Hoofdlijnenakkoord. Er is precies afgesproken wat er met tegenvallers én met meevallers moet gebeuren. Meevallers kunnen niet zomaar worden uitgegeven. Daarbij zal moeten worden voorkomen dat een incidentele meevaller wordt uitgegeven aan een structurele uitgave. Zeker omdat die onderuitputting vaak niet betekent dat de geplande uitgave (aan bijvoorbeeld defensie of infra) helemaal niet meer wordt gedaan. Die plannen zijn er nog steeds, dus in de nieuwe ramingen duiken die uitgaven gewoon weer op.

Tussen de oren

De druk op de politiek neemt toe door de aanhoudende inflatie. In toenemende mate is dat een politiek probleem aan het worden. Omdat de Europese inflatie onder controle lijkt, is de Europese Centrale Bank (ECB) al begonnen met renteverlagingen, terwijl onze inflatie nog altijd hoog is. Dat bedreigt koopkrachtplaatjes en past niet bij de belofte van het kabinet om de bestaanszekerheid van mensen te vergroten.

Over het hele jaar 2024 viel de inflatie met 3,3% eigenlijk nog mee. Er was 3,6% voorspeld. Maar de inflatie loopt in de laatste maanden weer op. In december lag het algehele prijspeil 4,1% hoger dan in dezelfde maand een jaar eerder. Geen goed nieuws dus. De NOS kwam met een sterk relativerend verhaal, waarin economen zeiden dat de inflatie ook tussen onze oren zit. “Dat je in de supermarkt nog steeds schrikt van hoge prijzen komt niet doordat ze in de laatste maand veel zijn gestegen”, zegt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen daarin. “Het komt doordat mensen de prijzen van een paar jaar geleden nog steeds als normaal beschouwen."

Dat is niet helemaal correct. Want de prijzen in de supermarkt zijn in de maanden november en december wel degelijk weer iets aan het stijgen:

Dat wijst erop dat inflatie veel hardnekkiger is dan politici hadden gehoopt. Het is wel waar dat de extreemste prijsstijgingen van onze boodschappen achter ons liggen. De grootste klappers worden nu gemaakt bij de dienstverlening. Zo werd de kinderopvang in 2024 liefst 10% duurder en kappers werden 9% duurder. Inflatie is dus nog altijd overal om ons heen.

Waarom dit thema ook sterk politiek aan het worden is, komt doordat een substantieel deel van de inflatie veroorzaakt wordt door de overheid. Als er geen verhoging van de accijns op benzine, alcohol en tabak en van verbruiksbelasting op frisdranken was geweest, dan waren de prijzen vorig jaar niet met 3,3% gestegen, maar met 2,4%.

Het is dus niet zo gek dat vakbondsvoorman Tuur Elzinga niks wil weten van loonmatiging. In een interview van collega Connie de Jonge wijst hij erop dat bedrijven nog topwinsten draaien en dat de overheid zelf mede-veroorzaker is van de inflatie. Waarom zou de FNV dan de looneisen gaan matigen?

“Ik vind bovendien dat de politiek hoognodig naar zichzelf moet kijken”, aldus FNV-voorzitter Elzinga. “Een deel van de inflatie wordt veroorzaakt door de verhoging van de accijnzen, de invoering van een verbruiksbelasting op frisdrank en het toestaan van een forse huurverhoging. Dat laatste had het kabinet tegen kunnen houden, maar dat hebben ze niet gedaan. Terwijl ze op zijn minst een deel van de maatregelen terug kunnen draaien. Ook zo’n btw-verhoging die er nu weer aankomt, stuwt de inflatie omhoog.”

(Lees Pleidooi voor verlagen accijnzen: ’Kabinet medeverantwoordelijk voor hoge inflatie’ van collega Connie de Jonge. Of mijn column Inflatie zit niet tussen de oren, het is hardnekkig en ondermijnt bestaanszekerheid.)

Podcast - Kwestie van Centen

Nederlandse bedrijven houden angstvallig in de gaten wat de nieuwe president Donald Trump gaat doen. Robbert Ophorst en ik bespreken in een nieuwe aflevering van Kwestie van Centen met Gert van Harskamp en Theo Besteman wat de gevolgen zijn van het Amerikaanse protectionisme. „Niet voor alle bedrijven is dit slecht nieuws.” Nederland heeft een innige handelsrelatie met de VS, wat betekent de komst van Trump voor onze export? Luister de nieuwste aflevering van ‘Kwestie van Centen’ hier. Ook op Spotify en iTunes.

Wil je mij als spreker?

Afgelopen week was ik een van de panelleden tijdens het Lynx Beleggersdebat 2025. We gingen in debat over Trumps handelsbeleid, de toekomst van AI en de potentie van bitcoin. Het werd een mooie bijeenkomst in het Bimhuis in Amsterdam. Bekijk de video hier:

Wil je mij boeken als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail. of lees mijn profiel bij Sprekershuys of mail. Rechtstreeks kan ook: mail mij.

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/

Tackle your credit card debt by paying 0% interest until 2026

If you have outstanding credit card debt, getting a new 0% intro APR credit card could help ease the pressure while you pay down your balances. Our credit card experts identified top credit cards that are perfect for anyone looking to pay down debt and not add to it! Click through to see what all the hype is about.

Learn How To Apply Now