Hallo,

De hardnekkige inflatie blijft me fascineren. Ik schreef er al meermaals over. Ook deze keer weer. Inmiddels maakt ook De Nederlandsche Bank (DNB) zich zorgen over de bovengemiddeld hoge prijsstijgingen in Nederland. Wat doet de politiek?

Verder ga ik in op arbeidsmigratie. Mogelijk strenger beleid is een zorg voor ons bedrijfsleven. Terecht?

En tot slot sta ik stil bij de coronaslachtoffers. Deze keer niet de medische slachtoffers, maar de ondernemers die nog altijd coronaschulden als een loden last met zich meeslepen.

In de podcast sta ik deze week stil bij de vijf belangrijkste gebeurtenissen op economisch vlak.

Ik wens alle lezers mooie kerstdagen en voor nu veel leesplezier!

Martin

Hardnekkig probleem

Het lijkt misschien alsof de energiecrisis en de bijbehorende hoge inflatie achter ons liggen. Maar dat is niet helemaal waar. Langzamerhand begint het besef door te dringen dat Nederland kampt met een bovengemiddelde inflatie en dat die voorlopig nog niet weg is. En de centrale bank gaat ons daarbij niet helpen.

Dat bleek wel toen mijn collega Wouter van Bergen en ik vice-president Luis de Guindos van de Europese Centrale Bank (ECB) daarnaar vroegen. Op onze opmerking dat het rentebeleid van de ECB niet echt aansloot op ons inflatieprobleem werden we afgescheept met een paar algemeenheden:

En daar moesten we het mee doen. De ECB is al een tijdje bezig de rente te verlagen. Vorige week nog ging die weer met 0,25 procentpunt omlaag. Onze inflatie lag in november nog op 4%, twee keer zo hoog als het streefdoel. Onlangs constateerde De Nederlandsche Bank (DNB) ook al dat we on our own zijn. De ECB richt zich op het Europese gemiddelde, wij zitten daarboven, dus hebben we pech:

Hoe dat eruit ziet, toont onderstaande grafiek. De impact van de energiecrisis was veel heftiger, dat zie je in 2022. In 2023 hebben we eventjes een veel lagere inflatie. Maar dat komt omdat energieprijzen in 2023 veel lager zijn dan in 2022. Dus in de jaar-op-jaar-vergelijking schiet de inflatie dan omlaag. Dat effect loopt er in 2024 weer uit en daar zie je dat Nederland boven eurozone-niveau ligt en dat de lijnen zelfs verder uit elkaar beginnen te lopen.

De centrale bank kan niks voor ons doen, zo concludeert ook DNB-baas Klaas Knot. Hij beslist mee over de Europese rente, maar ook hij kijkt met een Europese bril. Ondertussen waarschuwt DNB er wel voor dat die hogere inflatie niet het nieuwe normaal moet worden. Want dan hebben we wel een probleem. Volgens de ramingen van DNB zit dit er wel aan te komen. Want onze inflatie blijft rond de 3% hangen en is jaar na jaar hoger dan de Europese, zo voorspelt DNB:

Als oorzaken noemt DNB een aantal dingen: “Deze hoge inflatie heeft, anders dan in de energiecrisis van 2022, vooral binnenlandse oorzaken: het vraagoverschot in de economie, de hoge loongroei, hogere indirecte belastingen en de doorwerking van de inflatie in gereguleerde prijzen zoals huren.” Onze economie draait op volle toeren, de arbeidsmarkt is extreem krap, lonen blijven stijgen, huren gaan omhoog én de overheid verhoogt belastingen en accijnzen. Eerder schreef ik al dat de inflatie geen 4% maar 3% zou zijn als de accijns op bezine en diesel, de accijns op tabak en de verbruiksbelasting op niet-alcoholische dranken niet zouden zijn verhoogd.

Ik vind het opmerkelijk dat DNB een expliciete oproep aan politiek en sociale partners doet. Daarbij zegt de bank veel minder expliciet wat die dan zouden moeten doen: ”Het is van belang dat sociale partners en nationale beleidsmakers gezamenlijk voorkomen dat een inflatie van 3% het nieuwe normaal wordt, bijvoorbeeld door expliciet rekening te houden met de impact van beleid op inflatie.”

In het Kamerdebat over de Najaarsnota afgelopen woensdag bleek dat de hoge inflatie inmiddels bij steeds meer Kamerleden een grote zorg is. VVD-Kamerlid Aukje de Vries noemde de aanhoudende prijsstijgingen “ dé koopkrachtkiller voor hardwerkende Nederlanders met middeninkomens”. In het debat werd inflatie 96 keer genoemd, het staat dus op de politieke agenda. Maar wat nu?

Volgens minister Eelco Heinen van Financiën zijn er drie oorzaken van de bovengemiddelde inflatie in Nederland: 1) onze relatief grote dienstensector, waarin lonen een grote kostenpost zijn en die lonen stijgen momenteel hard, 2) de huren die meestijgen met de inflatie en 3) accijnzen. Hij zei: “Pas op met het verzwaren van de lasten, want dat is niet behulpzaam bij het bestrijden van de inflatie. Sterker nog, wat wel behulpzaam is bij het bestrijden van de inflatie, zeker in het licht van dat je het monetaire beleidsinstrument niet meer tot je beschikking hebt, is het begrotingsbeleid. Dat betekent dat je minder moet uitgeven.”

Het is zeker zo dat expansief begrotingsbeleid (veel extra geld uitgeven) de inflatie aanjaagt - dat gaat Donald Trump straks ook nog wel merken. In een motie vroeg VVD’er De Vries om een ‘nadere analyse van de te hoge Nederlandse inflatie en mogelijke acties om die aan te pakken’. Alleen het CDA vroeg aan het kabinet om om tafel te gaan met werkgevers en vakbonden. Maar daar lijkt vooralsnog weinig actie op te worden ondernomen.

Arbeidsmigratie

Uit onderzoek van de Universiteit Amsterdam en SEO Economisch Onderzoek bleek laatst al dat Nederland aan het zakken is op de internationale ranglijstjes. Steeds meer ondernemers overwegen hun bedrijf te verhuizen of investeringen elders te gaan doen. Het ondernemersklimaat staat onder druk. Onder meer door de extreem krappe arbeidsmarkt, maar vooral ook door onvoorspelbaarheid van de overheid.

Aanvullend onderzoek in de Nederlandse Innovatie Monitor 2024 onderzoekt verschillende aspecten van onze concurrentiepositie. Opvallend daarin is de zorg bij veel bedrijven voor inperking van arbeidsmigratie. Naast asielmigratie neemt het kabinet ook arbeidsmigratie onder de loep. Dat komt mede door de adviezen van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 die erop wees dat Nederland niet ongebreideld door kan blijven groeien.

Maar wat nu als we strenger worden bij het naar Nederland halen van arbeidsmigraten? Wie doet hun werk dan? Dat vragen ondernemers zich af.

Bijna een derde van de bedrijven met buitenlandse werknemers vreest voor de continuïteit van hun organisatie als arbeidsmigratie wordt ingeperkt. Dat laat wel zien hoe afhankelijk die bedrijven zijn. Let wel dat dit dus louter om bedrijven met buitenlandse werknemers gaat. Bijna 70% van die bedrijven ziet dit risico dus niet. Zij denken op andere manier door te kunnen blijven draaien. En dat is precies waarom steeds meer experts erop aansturen dat je arbeidsmigratie zou moeten beperken. Dat dwingt ondernemers om te innoveren en te automatiseren. Dat stuwt de arbeidsproductiviteit. Nu worden bedrijven lui gemaakt omdat ze vrij gemakkelijk goedkope arbeidskrachten uit andere landen kunnen halen.

De Staatscommissie zegt dan ook niet dat je de grens volledig zou moeten sluiten. Je moet juist kritisch bedenken welke arbeidsmigratie je wel en niet wil hebben. Hoogwaardig kenniswerk wil je in Nederland houden en dus zijn buitenlandse kenniswerkers dan misschien wel welkom. De vraag is echter hoe je dit precies gaat bepalen en hoe je de regels zodanig aanpast dat je alleen nog een gewenste migratiestroom krijgt.

Opnieuw in het interview met Luis de Guindos van de ECB kwam dit thema voorbij. Hij is Spaans en juist in Spanje kiezen ze vóór arbeidsmigratie om de economie in de benen te houden. De Guindos ziet dan vooral ook positieve effecten van arbeidsmigratie: „Er wordt gesproken over het beperken van immigratie, maar als je kijkt naar de demografische ontwikkelingen in Europa, dan zie je dat de bevolking veroudert. Vanuit economisch perspectief is het zonneklaar dat we gerichte immigratie nodig hebben en dus moeten we ons erop richten om de sociale gevolgen daarvan in goede banen te leiden.”

Covid

De Belastingdienst krijgt nog €7,3 miljard aan achterstallige betalingen uit de coronatijd. Voor veel mensen is de coronacrisis iets van lang geleden. Maar ruim 130.000 ondernemers worstelen nog altijd met de gevolgen. Tijdens de crisis konden bedrijven compensatie krijgen van loonkosten en vaste lasten. En daarnaast kwam er een grote operatie vanuit de fiscus op gang. Verschuldigde belastingen konden worden uitgesteld.

Helemaal onverwacht is het niet dat nog steeds veel ondernemers bezig zijn met terugbetalen. Heel bewust is de politiek coulant geweest, bleef de rente op de belastingschuld laag en is de terugbetaaltermijn op vijf jaar gesteld. In de kern gezonde bedrijven hebben daarmee de tijd om langzamerhand van dezebelastingschuld af te komen. Maar dan nog kun je die als ondernemer ervaren als molensteen.

Vrijdag werd het eerste curatorenverslag van het failliete Blokker gepubliceerd. En ook deze winkelketen blijkt slachtoffer te zijn van covid. Tenminste, voor een deel. Het bedrijf heeft €65 miljoen aan schulden, zo schreef collega Jeroen Kortschot. En daarvan was €26 miljoen een schuld aan de fiscus. “Gebleken is dat de verbeterde strategie met een innovatief assortiment, helaas niet genoeg was om voldoende inkomsten te genereren om onder andere de belastingschulden af te lossen die zij had overgehouden aan de Covid-periode”, aldus de curatoren.

Nu denk ik dat er bij Blokker meer speelde dan alleen corona. En dat kun je je bij meer bedrijven afvragen die nu nog steeds kampen met coronaschulden. Welk deel van die problemen zijn echt veroorzaakt door de coronacrisis en de lockdowns en in welke mate waren er al structurele problemen? Dat is vaak moeilijk te zeggen. En de Belastingdienst gaat dat ook niet als zodanig beoordelen. Met de fiscus is een deal te sluiten over terugbetaling, maar de fiscus gaat niet afwegen of een bedrijf in de kern gezond is.

Blokker had op meerdere fronten gewoon de boot gemist. Online stelde de keten weinig voor en de scherpe neus voor koopjes was de winkel ook al kwijt. Dus werd Blokker links ingehaald door online winkels en rechts door de Action. Corona is dan eerder de trigger van de val dan de werkelijke oorzaak.

Podcast - Kwestie van Centen

Wat zijn de vijf belangrijkste economische nieuwsmomenten van 2024? Robbert Ophorst en ik bespreken dat in een nieuwe aflevering van Kwestie van Centen. Van het faillissement van Blokker tot de hardnekkige inflatie. „Bitcoin het belangrijkste nieuws van dit jaar? Martin, ben je bekeerd?” In de podcast worden ook de economische prestaties van het kabinet-Schoof besproken. „Ondernemers zijn blij met deze coalitie.” Luister de nieuwste aflevering van Kwestie van Centen hier. Ook op Spotify en iTunes.

Wil je mij als spreker?

Wil je mij boeken als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail. of lees mijn profiel bij Sprekershuys of mail. Rechtstreeks kan ook: mail mij.

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/

Unlock the power of AI without sacrificing your data.

• Completely Private

• No data exploitation or surveillance

• Intelligent insights, yours alone

Ask Uncensored AI