Een verse nieuwsbrief op je digitale mat. Met deze week aandacht voor het pleidooi van MKB-Nederland om de arbeidsmarkt toekomstbestendig te maken én de krapte op de arbeidsmarkt op te lossen met migranten. In deze nieuwsbrief loop ik deze twee voorstellen van de ondernemersclub kritisch bij langs. Een aanrader is ook om de podcast te luisteren, daarin vertelt MKB-voorman Jacco Vonhof wat hij precies voor ogen heeft.

Eerst ga ik in op het nieuwe inflatiecijfer. Sinds vrijdag wordt dat door het CBS op een andere manier berekend. Wat is het verschil met de oude manier en waarom is dat relevant? Is dit statistiek voor nerds? Nee, dit heeft ook alles te maken met het enorme koopkrachtpakket van het kabinet van vorige Prinsjesdag.

Vanaf aanstaande maandag ben ik Chef van De Financiële Telegraaf. Een nieuwe rol waarbij ik zelf minder artikelen zal schrijven maar met de financiële redactie vooral wil zorgen voor een mooi katern in de krant en een stroom aan relevante verhalen op onze website. De financiële redactie telt ruim twintig mensen en daar is plek voor meer talent! Kijk hier als je geïnteresseerd bent. Je kunt me altijd mailen als je vragen hebt.

Vind je deze nieuwsbrief de moeite waard? Stuur hem dan eens door aan een collega, een vriend of een familielid. Hoe meer lezers, hoe meer vreugd.

Veel leesplezier!

Nieuwe inflatie

Hoera! We hebben een nieuw inflatiecijfer. Vanaf 30 juni rekent het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de prijsstijgingen in Nederland op een andere manier uit. Specifiek gaat het om de manier waarop energieprijzen zijn verdisconteerd in de consumentenprijsindex (cpi). De statistische werkelijkheid van het CBS en de echte werkelijkheid was nogal uit elkaar gaan lopen.

Tot nu nam het CBS alleen nieuwe energiecontracten mee. De prijzen daarvan werden maandelijks opgevraagd bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Bij de prijsschokken van vorig jaar was dat geen goede manier meer om de werkelijk betaalde energieprijzen te meten. Mensen met een variabel contract of mensen waarvan het vaste contract net afliep, betaalden in een nieuw contract de hoofdprijs, terwijl mensen die nog in hun vaste contract zaten, nog de oude tarieven betaalden.

Oftewel: de schok van de energieprijzen kwam geleidelijk bij de Nederlanders terecht. In het inflatiecijfer kwam die schok ogenblikkelijk terecht. Het inflatiecijfer was niet zozeer fout, het was een kwestie van timing. De inflatie in het echt was in 2022 minder hoog en in 2023 juist hoger. Dat kun je goed zien in het plaatje dat het CBS heeft gemaakt van de oude methode versus de nieuwe methode:

De bovenste grafiek is de consumentenprijsindex, geen procentuele stijging dus maar een index. De blauwe lijn is de index zoals het CBS die maandelijks publiceerde, de groene lijn is volgens de nieuwe methode als het CBS die vanaf 2020 zou hebben gehanteerd.

In de onderste grafiek zie je nog duidelijker werd er is gebeurd, dat is de inflatie zoals we die gewend zijn: prijsstijging ten opzicht van een jaar eerder, in procenten. In de blauwe lijn heeft het CBS de energieklap meteen meegenomen. Maar in werkelijkheid werden Nederlanders slechts geleidelijk geconfronteerd met die hoge prijzen (groene lijn). Een voor een kregen huishoudens een nieuw contract en kwamen die extreme prijzen bij de mensen terecht.

Dat verschil in timing is relevant. Weet je nog dat de Tweede Kamer tijdens Prinsjesdag vorig jaar moord en brand schreeuwde dat er te weinig was gedaan aan koopkrachtsteun in het lopende jaar? Er moest en er zou iets extra’s worden gedaan, nog in 2022. Daarbij was de Kamer gealarmeerd door het inflatiecijfer van bijvoorbeeld september, dat 14,5% bedroeg. Had het CBS de nieuwe methode gehanteerd dan was de inflatie 7,8% geweest en was er meer tijd om een goed koopkrachtpakket te maken. Was er eigenlijk wel zoveel haast geboden?

Het leidde ertoe dat elk huishoudens twee keer €190 terugkreeg op zijn energierekening. Dat kostte €3,5 miljard. Overigens wisten we toen ook al dat nog lang niet alle Nederlanders met deze enorm inflatie te maken hadden. Een gerichtere aanpak was veel logischer geweest, maar de Kamer sloeg op hol en de miljarden werden boven Nederland uitgestrooid.

Saillant commentaar van Rabo-econoom Hugo Erken: misschien heeft het CBS zo zelf wel bijgedragen aan extra inflatie:

Gisteren

Jacco Vonhof geeft het nu zelf toe: de polder lost vooral problemen van het gisteren op en niet die van morgen. De voorzitter van ondernemersorganisatie MKB-Nederland riep onlangs tijdens zijn jaarcongres op om de arbeidsmarktproblemen van de toekomst aan te pakken, de hervormingen die nu op stapel staan zijn goed voor de problemen van het verleden. In de Telegraaf heeft hij deze oproep toegelicht.

Het is een wonderlijke constatering van Vonhof. Want hij is zelf een hoofdrolspeler in de hervorming van de arbeidsmarkt. Oeverloos lang waren vakbonden en werkgevers met elkaar in de weer om het samen eens te worden over de aanpak van flexcontracten, de opmars van zzp’ers en de starheid van het vaste dienstverband. Er was een commissie-Borstlap voor nodig om voortgang te boeken en vervolgens heeft de polder (inclusief Vonhof) de scherpste kantjes van dat advies afgehaald (zie deze nieuwsbrief). Daarna heeft minister Karien van Gennip van Sociale Zaken dit opgepakt, maar zij kwam pas met een brief met 37 voorstellen naar buiten na maandenlange overleggen met - opnieuw - de polder.

En wordt het kabinet nu dan opgeroepen om vooral meer te doen en verder te gaan? Wat heeft Vonhof al die tijd zitten doen dan?

Inhoudelijk heeft Vonhof een punt: de aanpak van de arbeidsmarkt is niet radicaal genoeg. Niet omdat Borstlap en de ministers al die toekomstproblemen van Vonhof niet hebben zien aankomen:

Kom op zeg, dit waren juist de thema’s waar Borstlap over ging! Maar het was de polder zelf die niet durfde door te pakken. Voorbeeld: Vonhof stelt nu voor om zzp’er onder te brengen in de sociale zekerheid van werknemers omdat die collectieve voorziening anders wordt uitgehold. Dat stond letterlijk in Borstlap, maar de polder durfde zover niet te gaan. Die kwam niet verder dan zzp’ers in een aparte arbeidsongeschiktheidsverzekering onder te brengen.

Vonhof benoemt precies de thema’s die al een paar jaar op het bordje van polder en politiek liggen. In die zin is de oproep van Vonhof vooral een oproep aan zichzelf. Maar ja, als vakbonden en werkgevers met hun eeuwige zoektocht naar slappe compromissen niet verder komen dan de problemen van gisteren op te lossen…

Arbeidsmigratie

En dan nog dat andere punt van de MKB-voorzitter. Hij wil dat Nederland meer vakkrachten van buiten de Europese Unie toelaat. Er zijn de komende jaren domweg te weinig handjes om al het werk te doen. En dus ontkomen we er niet aan gediplomeerde werknemers tijdelijk naar ons land te halen, zo betoogt Vonhof. Hij roept de politiek op het immigratiedebat zuiver te houden en niet asielzoekers, veiligelanders en arbeidsmigranten op een hoop te gooien.

Met dat laatste ben ik het helemaal eens. Al te gemakkelijk wordt alles en iedereen die hier binnenkomt op een hoop gegooid, terwijl er grote verschillen zijn tussen echte vluchtelingen die we wel móeten opvangen, mensen uit veilige landen die zo snel mogelijk terug zouden moeten en hoog opgeleide mensen die bij bijvoorbeeld chipsmachinefabrikant ASML gaan werken.

Maar de overeenkomst is wel dat al die mensen ook ergens moeten wonen en onderdeel worden van onze samenleving die door tal van crises op slot begint te raken. Of je nu uit Oekraïne komt of Syrië of uit India, we moeten al die mensen wel kunnen opvangen. Het is legitiem om daar kritisch naar te kijken. Vonhof stelt dat het om tijdelijke arbeidsmigranten gaat. Maar dat is slechts deels waar. In zijn plan zijn die mensen er tijdelijk, maar is arbeidsmigratie voorlopig permanent nodig. Al die tijdelijke mensen die elkaar in de komende jaren steeds gaan vervangen moeten toch ook ergens wonen.

Pieter Hasekamp, directeur van het Centraal Planbureau zei er maandag in zijn EW-lezing dit over:

En dan is er nog een ander argument. Maakt arbeidsmigratie werkgevers niet lui? Zoals arbeidseconoom Ronald Dekker betoogt? De ruime mogelijkheden om arbeid uit Oost-Europese landen te halen heeft bijvoorbeeld een constante druk gezet op de lonen in Nederland en maakte het voor werkgevers minder noodzakelijk te investeren in scholing van hun personeel, laat staan te investeren in het aan het werk krijgen van mensen die nu nog langs de kant staan.

Natuurlijk is niet elke bijstandsgerechtigde geschikt om in het ziekenhuis te werken of in de bouw of in de techniek. Dat snap ik ook. Maar door de grenzen open te zetten voor arbeidsmigranten ontneem je werkgevers wel alle prikkels om eerst het maximale uit onze eigen arbeidsmarkt te halen. In die zin is de roep om migranten een standaard reflex van werkgevers.

Maar deze keer gaat het echt alleen om vakkrachten en is echt tijdelijk, bezweren werkgevers dan. Het verleden heeft geleerd dat dat heel lastig is te regelen is. Duitsland doet het overigens wel, die komen met een nieuwe aanpak voor meer arbeidsmigratie. Ik denk dat Nederland hier nog lang niet aan toe is.

Song of the week - CBS past inflatiecijfer aan

Podcast - Kwestie van Centen

Gooi de grenzen open voor vaklui, ook van buiten de EU. Het is slechts een van de voorstellen van ondernemersvoorman Jacco Vonhof om de arbeidsmarkt te hervormen. Want, zegt de voorzitter van MKB Nederland in Kwestie van Centen, Nederland is niet klaar voor de toekomst. In de podcast schetst Vonhof welke uitdagingen onze arbeidsmarkt staan te wachten en wat er in zijn ogen moet gebeuren. Zijn pleidooi doet de wenkbrauwen fronsen bij mij en presentator Robbert Ophorst. „Wat heeft hij al die jaren gedáán in de polder?!” Luister de nieuwste aflevering van ‘Kwestie van Centen’ hier. Ook op Spotify en iTunes.

Wil je mij als spreker?

Wil je mij boeken als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail. of lees mijn profiel bij Sprekershuys of mail. Rechtstreeks kan ook: mail mij.

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/