Geloven we de CBS-cijfers nog of zien we overal een complot? De reactie van twitteraars over de werkloosheidscijfers geven te denken. Waarom heeft het CBS met de definities gerommeld? Verder brak deze week het werkgeversfront tegen een loongolf. Hans de Boer is om. Of toch niet?

Loongolf

EINDELIJK EEN DOORBRAAK BIJ de lonen. Nadat zelfs premier Mark Rutte zei dat de lonen wel wat sterker konden stijgen, ging Hans de Boer door de knieën. Bij Radio 1 zei de voorzitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW:

Geen woord Chinees bij. De gemiddelde loongroei kan op 3% uitkomen, daar waar het Centraal Planbureau 2,2% voorspelt voor 2018. Genereus van meneer De Boer!

Nou nee, dat was niet de bedoeling, sputterde VNO-NCW na. Iedereen had het verkeerd begrepen. "Wij zeggen niet dat de lonen met 3% omhoog kunnen. Wij doen nooit algemene loonaanbevelingen", probeerde een woordvoerder de schade te beperken.

Verder wijzen de werkgevers erop dat je niet alleen naar de cao-lonen moet kijken, maar ook naar de zogeheten incidentele lonen. Dat is wat werkgevers - al dan niet tijdelijk - bovenop de cao-lonen betalen. En die incidentele lonen stijgen volgens het CPB volgend jaar met 1,1%. Dus: 2,2 + 1,1 = 3,3% loonstijging. Oftewel: De Boer heeft alleen maar de ramingen van het CPB zitten voorlezen.

Tja, zo werkt spinnen en framen.

Overigen verwijzen de werkgevers vaker naar die incidentele lonen. Als er wordt geklaagd over te lage loongroei bij deze geweldige economische opleving, dan zeggen werkgevers dat zij allang buiten de cao om extra betalen. Is dat zo?

Vorig jaar was de groei van de incidentele lonen nog negatief. Een cao-loon is een vaste basis, maar incidenteel is extra. Daarin zitten bijvoorbeeld winstuitkeringen, toeslagen en bonussen en die kunnen wel eens lager uitpakken dan het jaar ervoor. Dit jaar wordt er incidenteel wel weer wat bovenop de cao betaald. Maar om nou te zeggen dat 1,6% cao-loonstijging + 0,5% incidentele loonstijging de groei van de economie met maar liefst 3,3% weerspiegelen? Mwah.

Overigens leek de communicatie van het werkgeversbastion in de Haagse Malietoren die dag niet helemaal op één lijn te zitten. Want terwijl De Boer Nederland hogere lonen beloofde bij Radio 1, had MKB-voorzitter Michaël van Straalen in een interview met De Telegraaf vooral kritiek op Ruttes oproep voor meer loon:

Financiële marges

HOEVEEL FINANCIËLE SPEELRUIMTE heeft het komende kabinet nu? Is dat €6 miljard? Ongeveer de ruimte die het begrotingsoverschot biedt. Is dat €1 miljard? Ongeveer de ruimte die het houdbaarheidsoverschot biedt? Of is het misschien veel meer?

ING-econoom Marieke Blom legde het voor aan 11 economen. Nu we zo ruim binnen de Europese marges zitten (3% begrotingstekort, 60% staatsschuld), wat is dan nu een verstandig kompas? Het leverde een interessant rapport op met verrassende inzichten.

Kort samengevat: er is alle ruimte, op voorwaarde dat het geld naar echte investeringen gaat. Want investeringen verdienen zichzelf terug. Daar wordt het groeivermogen van Nederland groter van en is op de lange termijn geen aanslag op de overheidsfinanciën.

Oftewel: voor investeringen in onderwijs is alle speelruimte, voor extra uitgaven voor zorg en veiligheid niet. Dat betekent niet dat je geen extra geld mag spenderen, maar dat zal dan wel binnen de marges van verstandig begrotingsbeleid moeten:

De economen adviseren te koersen op het houdbaarheidssaldo. Met die som probeer je te berekenen of de huidige voorzieningen betaalbaar blijven zonder dat je in de toekomst extra belastingen moet heffen. Door de vergrijzing had Nederland jarenlang een houdbaarheidstekort. Maar het vertrekkende kabinet-Rutte 2 heeft dat om weten te draaien naar een houdbaarheidsoverschot. Met dank aan de verhoging van de AOW-leeftijd en ingrepen in de zorg. Onze overheidsfinanciën kunnen nu tegen een stootje en zijn zelfs houdbaar voor de lange termijn.

Koers nou op dat saldo en vergeet die malle normen uit Europa, is de boodschap van de geïnterviewde economen. Binnen die kaders mag simpelweg met geld strooien niet, maar geld steken in zichzelf terugverdienende projecten mag wel. Het economenlijstje is dan: onderwijs, onderzoek, infrastructuur.

Kleine disclaimer mijnerzijds: pas op met politici! We hebben niet voor niets domme normen uit Europa, want politici doen soms domme dingen en kunnen alleen luisteren naar een simpele norm. Als politici van economen mogen investeren, dan heet straks alles een investering. Let maar op: straks zijn er ook politici die het afschaffen van het eigen risico een investering noemen.

Eigen risico

ZUCHT... MOETEN WE HET hier nog over hebben? Op Prinsjesdag werd officieel bekend dat het eigen risico stijgt van €385 naar €400. In de wet is immers vastgelegd dat het eigen risico meebeweegt met de zorgkosten. Op aandrang van de oppositie liet vervolgens informateur Gerrit Zalm weten dat het eigen risico van de vier formerende partijen toch €385 mag blijven. Maar dat wordt wel gefinancierd met €10 extra zorgpremie. Dat leidde tot een Kamerdebat op de vierkante millimeter afgelopen woensdag.

Bottom line van de piepende oppositie: dat is vestzak-broekzak. Een sigaar uit eigen doos.

Inderdaad, de begroting moet sluiten, dus een extra uitgave moet gefinancierd worden. De SP wil dat doen door op de reserves van zorgverzekeraars in te teren. Dat zijn reserves die Nederlanders zelf hebben opgebracht om potentiële tegenvallers te kunnen opvangen. Vestzak-broekzak dus. De PvdA wil de belastingen verhogen om het eigen risico helemaal af te schaffen. Vestzak broekzak dus.

GroenLinks wil ook het eigen risico afschaffen (kosten bijna €5 miljard) en dat willen ze betalen, zo zei GL-leider Klaver bij RTL Late Night, door geneesmiddelen minder duur te maken (totale kosten geneesmiddelen bijna €5 miljard). Dat is geen vestzak broekzak, maar alle geneesmiddelen schrappen. Dat kan natuurlijk ook.

Oftewel: wie het bevriezen, verlagen of afschaffen van het eigen risico verantwoord financiert, doet altijd een vestzak-broekzak-operatie. Zorg is nu eenmaal niet gratis en iemand moet het betalen.

Werkloosheid

TWEE TWEETS VAN MIJ werden deze week opvallend vaak geretweet en geliked. Ze gingen allebei over de werkloosheid. De eerste bracht de dalende werkloosheid in beeld. De Macro-Economische Verkenning van het CPB die op Prinsjesdag uitkwam, leverde weer geactualiseerde cijfers. De werkloosheid sinds 1970 op een rij levert dit beeld op:

Ik schreef er - een beetje ongelukkig - bij dat de werkloosheid als een raket omlaag gaat. Ik bedoelde natuurijk dat die heel hard daalt. Het is opvallend want lange tijd dachten velen - ik ook - dat Nederland zich veel trager zou herstellen van de financiële crisis. Nu zie je toch een daling van de werkloosheid die vergelijkbaar is met het herstel na eerdere crises.

Maar veel mensen zijn nogal argwanend. Heeft het kabinet - via het CBS - de cijfers niet opgepimpt? Ik heb dat onderzocht en er een draadje tweets over gemaakt. De eerste in die reeks leverde ook veel retweets en likes op:

Het is opmerkelijk dat zoveel mensen de CBS-cijfers niet eens meer vertrouwen. Het klopt dat het CBS tegenwoordig werkloosheid anders meet. Voorheen waren ook werkenden met een baan van minder dan 12 uur werkloos. Maar het CBS sloot zich aan bij de internationaal gangbare definitie en nu ben ligt die grens bij 1 uur per week.

Uit de vele reacties merk ik dat mensen het voor geen meter vertrouwen. Velen denken dat bewust gesjoemeld is om de werkloosheid lager te laten lijken. Het klopt dat er statistisch gezien nu minder werklozen zijn. 30.000 om precies te zijn.

Maar het gaat in de statistiek vooral om de historische vergelijking. Telt Nederland nu veel of weinig werklozen vergeleken bij eerdere crises? Gelukkig kun je de cijfers van beide definities gewoon online vinden. Dat levert het volgende plaatje op.

Inderdaad, het niveau verschilt iets. Maar voor de trend maakt het geen ziet uit. Conclusie blijft hetzelfde: de Nederlandse werkloosheid gaat als een raket omlaag. Ehm... heel hard omlaag.

(Overigens vind ik dat wantrouwen tegen CBS wel zorgelijk. Als we de officiële statistieken niet meer vertrouwen, dan houdt elke discussie op.)

Failliet

VOOR EEN VERHAAL OVER de gevolgen van loondoorbetaling bij ziekte sprak ik deze week twee ondernemers. Een bouwbedrijf in Raalte met 20 man personeel zucht onder de financiële last van een zieke. Eigenaar Hans Spikker vertelt dat het hem inmiddels twee ton heeft gekost. De zieke werknemer is na twee jaar niet ontslagen, maar heeft een slapend dienstverband. Ander is Spikker ook nog een ontslagvergoeding van tienduizenden euro's kwijt.

Treuriger nog was het verhaal van een anonieme ondernemer die zijn enige personeelslid moest doorbetalen. Na anderhalf jaar kon de ondernemer het niet meer opbrengen:

Nu is hij failliet.

Een rechter uit Gelderland moest onlangs een faillissement uitspreken over een bedrijf dat vanwege loondoorbetaling in de problemen was gekomen. Op LinkedIn kon deze rechter zich niet meer inhouden:

Puzzelen

IK WAS VEREERD DAT ik voor de eerste keer een eerste exemplaar van een boek mocht ontvangen. Henk Strating, cao-deskundige, bundelde zijn columns tot het boekje '10 jaar puzzelen' en kwam dat bij ons op de krant presenteren. Strating heeft veel ervaring met onderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers en geeft vanuit die ervaring altijd nuchter en genuanceerd commentaar in onze krant op polderperikelen.

Volgens doen te veel onderhandelaars nog aan touwtrekken. De onderhandelingsdelegaties zitten dan tegenover elkaar aan tafel en belanden in een onderhandelingsspel waarbij af en toe een klein beetje gegeven of genomen wordt. Het eindresultaat is meestal bedroevend, nooit innovatief.

Ikzelf heb die ervaring ook in de jaren dat ik mocht meeonderhandelen over de journalisten-cao. Leerzaam maar ook onthutsend. Zo ouderwets. Vandaar dat al die cao-boekjes zo dik zijn en vandaar dat ze nog zo 20e-eeuws zijn. Strating laat onderhandelaars samen puzzelen om tot een oplossing te komen. Dan gaan ze samenwerken in plaats van elkaar tegenwerken. Het klinkt misschien soft maar ik geloof dat het werkt.

Song of the week

BIJ 'RAKETMAN' DACHT IK tot deze week altijd aan Elton John. Inmiddels heeft het woord een nieuwe lading gekregen.

Tot slot

NOG WAT LINKJES EN filmpjes. Maandag besteedde EenVandaag aandacht aan ons nieuws dat het nieuwe kabinet mogelijk de lage btw gaat verhogen, van 6% naar 8%. Wat mij betreft is uniformering van de twee btw-tarieven een goed idee. Maar dit klinkt als een ordinaire lastenverzwaring om geld vrij te spelen. Kijk de uitzending waarin ik commentaar mocht geven hier.

Daar maakte ik ook nog een video over:

De Nieuws BV (Radio 1) vroeg mij of de booming huizenmarkt nu goed nieuws of slecht nieuws is. Luister hier.

Met bijbehorende video: