Het heeft even geduurd, maar hier is dan weer een nieuwe aflevering van mijn nieuwsbrief. Het is erg leuk om te maken en ik krijg goede respons, maar het is toch best een klus en steeds zoeken naar de tijd om het te schrijven. Vandaar dat er een wat lang (vakantie)gat is ontstaan. Maar hier is ie dan. Natuurlijk gaat het deze week over ING, maar ook over de AIQ (om maar eens een andere actuele afkorting te noemen). Veel leesplezier. Reacties en likes worden zeer op prijs gesteld.

Voor wie vooruit wil. ING

VOLGENS DE RECLAME IS ING er 'voor wie vooruit wil'. Dat nemen ze nogal ruim bij de oranje bank. Ook witwassers en steekpenningbetalers zijn welkom. Als je maar vooruit wil in het leven, dan legt ING je geen strobreed in de weg.

Vervelende bijkomstigheid voor de bank is dat dit niet mag. Er staan wetten in de weg, namelijk de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Banken moeten weten wie een rekening opent, moet de benodigde papieren van die klant checken en daarna in de gaten houden of er verdachte transacties plaatsvinden (bijvoorbeeld voor €150 miljoen aan lingerie in Suriname) en die dan melden bij de autoriteiten.

Het Openbaar Ministerie en de Fiod onderzochten vanaf begin 2016 deze praktijken bij ING over de periode 2010-2016 en het ging op alle fronten mis. Iedereen kon zomaar klant worden, klanten werden niet goed gecheckt, verdachte transacties werden niet opgemerkt en als ze werden opgemerkt, meldde ING ze vaak niet. Op- en aanmerkingen van de werkvloer werden door de top genegeerd en waarschuwingen van toezichthouders DNB en ECB werden door de leiding niet serieus genomen.

Resultaat: een boete van €775 miljoen, een reputatie aan diggelen en een wankelende topman.

Er was deze week veel onbegrip over de beslissing van het OM om te schikken. Zo kwam ceo Ralph Hamers er wel erg gemakkelijk mee weg. Maar het OM stelt geen individuen strafrechtelijk te kunnen vervolgen. Daarvoor is geen bewijs gevonden die naar heel specifieke personen leidt. Ondanks bekijken van email-verkeer en afluisteren van telefoons.

Als genoegdoening voor het uitblijven van een rechtszaak is het lezen van het feitenrelaas van harte aanbevolen. Daarin neemt het OM geen blad voor de mond. ING en zijn hoogste baas Hamers staan daarin volledig in hun hemd.

ING wordt er fijntjes aan herinnerd wat de samenleving ook alweer van de bank verwacht:

Het OM analyseert waarom de afdelingen die witwascontrole moesten doen waren onderbezet en het persoon ervan ondergekwalificeerd:

Criminelen konden hun gang gaan:

Het eindoordeel van het OM is snoeihard. Dit zijn geen slordigheden of wat tekortkomingen, dit gaat wel een paar stappen verder:

Voor wie vooruit wil. ING (2)

EN? WIL ING NU vooruit? Daarvoor zal een pijnlijke beslissing moeten worden genomen. Het is duidelijk dat ING inschatte er met een fikse boete en een mea culpa vanaf te komen. Maar dat is te snel gedacht. De politiek is erop gesprongen. Minister Wopke Hoekstra van Financiën heeft president-commissaris Hans Wijers op het matje geroepen en ook premier Mark Rutte bemoeit zich er persoonlijk mee.

Rutte heeft misschien een zwak voor multinationals. Maar dan gaat het om de bedrijvigheid en de banen. In dit geval van Shell en Unilever. Dat betekent niet dat hij zomaar alles slikt wat een groot bedrijf uitvreet. De manier waarop bankiers nog altijd opereren is ook de premier een gruwel, zo schat ik in.

En dan te bedenken dat met oud-minister Hans Wijers en oud-premier Jan Peter Balkenende er mensen in de raad van commissarissen zitten die wel een politiek antenne zouden moeten hebben. Zij zien toch ook dat de Ralph Hamers al sinds zijn aantreden in de tweede helft van 2013 medeverantwoordelijk was voor de feiten die het OM constateert? Hamers zegt dat hij rigoureuze maatregelen heeft genomen en dat nieuwe beleid graag zelf wil oppakken. Maar is dat niet rijkelijk laat?

Het zou mij niet verbazen als Hoekstra en Rutte hebben aangedrongen op Hamers' vertrek. De premier deed er vrijdag in zijn wekelijkse persconferentie nogal geheimzinnig over. Hij had kunnen zeggen: daar gaat de rvc over, maar hij liet de dreiging duidelijk in de lucht hangen.

Wijers en de andere commissarissen zitten in een lastig parket. Hoe hebben ze het in hun hoofd gehaald om deze ceo in maart een loonsverhoging van 50% te willen geven? Ze wisten dat het OM en de Fiod toen al twee jaar aan dit onderzoek bezig waren. Ze konden vermoeden hoe ernstig de resultaten zouden zijn. En dan met droge ogen beweren dat deze ceo zó onmisbaar is.

Het treurige is dat Ralph Hamers nu juist een bankier van de nieuwe generatie was. Relatief jong en onbesmet. Iemand die in razend tempo de traditionele bank omvormde tot een hip IT-bedrijf. (Helaas werden die slimme IT-nerds en data-analisten niet op het detecteren van witwassers gezet.) Die bevlogen kon vertellen over het belang van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. (Helaas was het praatje mooier dan de daden.)

Het ligt in duigen. Hamers afrekenen op één fout lijkt misschien heel hard. Maar voor enig herstel van vertrouwen is het onvermijdelijk. Ook voor zijn eigen geloofwaardigheid. Want wie slikt nu nog zijn praatjes over integriteit en vertrouwen? Als ING vooruit wil...

Lees mijn column van donderdag hier (Telegraaf) of hier (Blendle). En die van zaterdag hier (Telegraaf) of hier (Blendle). Kijk hier mijn bijdrage aan EenVandaag.

Eurocrisis van binnenuit

NEDERLAND HEEFT NIET ZO'N traditie van politieke memoires. Het komt wel voor, maar niet zoveel. Liever schrijven lijsttrekkers voor de verkiezingen dunne boekjes om zichzelf te verkopen, dan dat ze verantwoording afleggen en uitgebreid terugblikken. Dat is jammer.

Het is dan ook te prijzen dat Jeroen Dijsselbloem wel terugblikt. Niet op zijn Haagse jaren overigens, maar op zijn Brusselse. Zijn boek De eurocrisis (hé, wat een bekende titel) verscheen onlangs, in het Nederlands, Engels en Grieks, en de Duitse vertaling is onderweg. In 296 pagina's beschrijft hij zijn periode als voorzitter van de eurogroep, 'het verhaal van binnenuit'.

Dat zou wel eens een heel spannend boek kunnen zijn. Over de ruzies met de onuitstaanbare Griek Yanis Varoufakis, over de drankgelagen van Jean-Claude Juncker, over keiharde confrontaties met de Cyprioten, over harde clashes over de bankenunie en de toekomst van de euro.

Mwah... zo spannend is het allemaal niet. Dijsselbloem kleurt keurig binnen de lijntjes. Misschien is het een afwijking van mij als journalist, maar ik vind het jammer dat er geen snippertje nieuws in staat. Dijsselbloem legt uit hoe de eurogroep werkt, legt verantwoording af, vertelt een chronologisch verhaal over de crisis (pas in hoofdstuk vier is hij zelf een van de hoofdrolspelers), haalt hij her en der achteraf zijn gelijk en hij klapt niet of nauwelijks uit de school.

Het is begrijpelijk. Als voormalig voorzitter zou het niet chic zijn om de vertrouwelijkheid van de Brusselse vergaderkamers te schenden. Iets dat Varoufakis wel deed. Die bleek heimelijke bandopnames te maken. Ook begrijpt Dijsselbloem dat hij hierna nog verder moet. HIj kwam eerder al in problemen door Juncker 'een verstokte drinker' te noemen en Zuid-Europeanen te verwijten dat ze alleen geïnteresseerd waren in Schnaps und Frauen. Hij stoot zich geen derde keer.

Inzichtelijk en informatief is het boek zeker. Soms wat droog. En er staat toch wel één spannend hoofdstuk in, namelijk die over Varoufakis. Niets wat ik niet al wist, maar toch aardig om de irritaties van de pagina af te zien spatten. En dan de gortdroge opmerking van Dijsselbloem:

Lees het interview van Lise en Witteman en mij met Jeroen Dijsselbloem naar aanleiding van zijn boek hier (Telegraaf) of hier (Blendle).

Arbeid vs kapitaal

GAAT DE AIQ NU omlaag, omhoog of blijft ie stabiel? Lekker belangrijk, hoor ik u denken. Wat kan mij die AIQ schelen? Maar het is wel de basis van het loondebat dat nu al een tijdje gevoerd wordt. De AIQ is de arbeidsinkomensquote en het geeft aan hoe de toegevoegde waarde in Nederland is verdeeld over salarissen en bedrijfswinsten, arbeid versus kapitaal zeg maar. Bij een AIQ van bijvoorbeeld 75% gaat 75% van de economische waarde naar werkenden gaat en 25% naar bedrijfswinsten.

Volgens tal van (arbeids)economen vertoont die AIQ een dalende trend. De loonontwikkeling stagneert, bedrijven bulken ondertussen van het geld. Je kunt er lang over debatteren hoe dat komt (opkomst van flex, globalisering en automatisering zijn veelgehoorde oorzaken), maar werkgeversorganisatie VNO-NCW vroeg zich af of die AIQ eigenlijk wel daalt. Daarvoor werd SEO Economisch Onderzoek ingeschakeld, een onderzoeksclub onder leiding van oud-CPB'er Bas ter Weel.

Een tijdje terug wisten de werkgevers het antwoord al:

Dat stelden de werkgevers in een notitie voor een hoorzitting in de Tweede Kamer. Daar presenteerden de werkgevers grafiekjes waarin dat zou moeten blijken. Onder andere onderstaande grafiek moet laten zien dat de AIQ helemaal niet daalt, maar zelfs stijgt. Kijk maar naar de rode lijn:

Zoals altijd met statistieken kun je die op allerlei manieren presenteren. De Nederlandse Bank en veel andere economen maken zich zorgen over een dalende trend, de werkgevers weten wel weer tijdvakken te bedenken waarin die trend weersproken wordt. Zo kijkt VNO ook naar 2008 tot nu en stelt dan dat de AIQ stabiel is.

Maar je had ook deze grafiek kunnen maken:

Of deze:

Nog recenter, dat kan ook:

Je moet echt je best doen om een stabiele AIQ te vinden. Dat hebben die werkgevers dan wel handig gedaan:

Bij VNO zit dus ook iemand die handig is met Excel. Maar goed, ze wisten dus eigenlijk het antwoord al. Volgens de werkgevers gaat de AIQ eerder omhoog dan omlaag. Maar ze wilden toch enige academische onderbouwing en die moest van de SEO komen. En wat concludeert de SEO?

Haha, opgelost! Gewoon de AIQ wegdefiniëren. 'Beperkt bruikbaar', juichen de werkgevers in hun persbericht. Volgens de SEO moet je kijken of de lonen meebewegen met de productiviteit. Prompt twittert werkgeversman Laurens Harteveld (van zusterclub AWVN):

Tja, dat is toch nog selectief citeren. SEO schrijft:

Tot zover klopt het. Maar dan:

VNO-NCW verwoordt dat in zijn persbericht zo:

Vraag maar eens aan een willekeurige vakbondsonderhandelaar hoe vanzelf 'vanzelf' is. Eerst zien, dan geloven.

EenVandaag maakte onlangs een thema-uitzending over de achterblijvende lonen. Daarin mocht ik de ontwikkeling duiden. En het CBS stelde daarin dat de lonen wel degelijk achterblijven bij de arbeidsproductiviteit. Bekijk die uitzending hier. De analyse van de Rabobank over de stagnatie van het besteedbaar inkomen is ook nog altijd de moeite waard. Lees die hier. En alle position papers voor de hoorzitting in de Tweede Kamer over de AIQ zijn hier te vinden.

Quote de la semaine

Premier Mark Rutte op de vraag of is aangedrongen op vertrek van ING-bestuurders.

Song of the week