De ruziënde coalitiepartijen zijn eruit. Ik begrijp dat er 'een substantieel bedrag' naar de leraren gaat en dat daarmee een kabinetscrisis is voorkomen. Voer voor prachtige politieke analyses. Vanaf de financiële redactie blijf ik vooral bezig met de economische projecten die op tafel liggen: pensioen, belastingen, arbeidsmarkt. (Over de arbeidsmarkt heb ik heel interessante CBS-cijfers gevonden, daar pak ik binnenkort mee uit in de krant.)

Pensioenverzet

Het gesodemieter die je wist dat zou komen: de senioren binnen vakbond FNV komen in opstand. De afdeling Zuidwest van FNV Senioren heeft voorman Han Busker een brief gestuurd. Ze zijn zeer bezorgd. Busker onderhandelt in de Sociaal-Economische Raad (SER) over een vergaande hervorming van het pensioenstelsel en de 27.000 FNV-senioren zijn bang daar financieel de dupe van te worden.

Ik vind dat deze hervorming hoognodig is. Deze claim in de brief onderschrijf ik dan ook absoluut niet:

Ons pensioenstelsel bleek te mooi om waar te zijn. Zogenaamde pensioengaranties konden niet worden waargemaakt. Het stelsel is een kluwen van solidariteit geworden. Dat jongeren een relatief hogere premie betalen (via de zogeheten doorsneepremie) is onhoudbaar. Dat systeem veronderstelt dat premiebetalers hun hele werkzame leven een vaste baan hebben (liefst nog dezelfde baan) en in de tweede fase van carrière relatief te weinig betalen.

Zo zit de wereld niet meer in elkaar. Met de toegenomen flexibilisering, het baanhoppen, het zzp-schap enzovoort enzovoort... Het 20e eeuwse pensioensysteem past niet meer op de 21e eeuwse manier van leven en werken. Daarom proberen mensen zich eraan te onttrekken. Waarom zou je bijdragen aan een duur pensioenstelsel als je niet zeker bent dat je er later de vruchten van plukt? De senioren moeten zich realiseren dat deze ondermijning van het stelsel absoluut niet in hun belang is. Dus hoe harder ze roepen dat alles bij het oude moet blijven, hoe groter het risico dat het pensioensysteem implodeert.

Ondertussen zijn de zorgen wel heel begrijpelijk. Je zal maar gepensioneerd zijn en passief moeten aanzien hoe in de achterkamertjes van de polder iets nieuws in elkaar wordt getimmerd. Valt het nieuwe pensioen voor jou dan slechter uit, dan heb je geen mogelijkheid meer die tegenvallers door bijverdiensten te compenseren. Busker heeft een verrekt lastige taak om zijn hele achterban mee te krijgen in deze veranderingen. Daarbij wil hij de diepe pensioencrisis die de FNV in 2011 teisterde voorkomen. Dat kostte zijn voorganger Agnes Jongerius de kop en betekende bijna het einde van de vakbond.

Sterkte.

(Lees hier meer over de ouderenopstand.)

Wat bindt ons?

Een prachtig verhaal van Han Dirk Hekking, vorige week in het FD. Han Dirk is mijn oude maatje uit Brussel. Wij zaten samen in het oog van de eurocrisisorkaan. Die crisis was toen al reden om veel te discussiëren over het nut van de Europese Unie en de houdbaarheid van de euro. Later zou de vluchtelingencrisis nog volgen, waarmee het bestaansrecht van de EU verder onder druk kwam.

Han Dirk treinde dwars door Europa heen en schreef daar grote reportages over. Hoe Europees ben ik zelf, zo vroeg hij zich af. En wat bindt ons? Zijn afsluitende verhaal hierover kan ik van harte aanbevelen. Helaas wel achter een betaalmuur. Lees het hier.

Banken lyrisch

Na het Centraal Planbureau zijn nu ook ABN Amro, ING en Rabo het erover eens: dit jaar groeit onze economie met meer dan 3%. Dat is ongekend veel.

Nou zijn diezelfde voorspellers er natuurlijk als de kippen bij om te zeggen dat dit niet de nieuwe economische werkelijkheid is. Nederland profiteert nu van inhaalgroei, na 2017 zakt de groei weer langzaam af.

Volgens het CPB zal de gemiddelde groei van 2018-2021 lager zijn, namelijk 1,8%. Als de groei in 2018 uitkomt op 2,5%, zoals nu verwacht, dan blijft voor de andere drie jaren maar een gemiddelde groei van 1,6% over. Natuurlijk, allemaal met onzekerheden omgeven. Het zijn maar ramingen. Het geeft echter wel enige richting. Het structurele groeiniveau van de Nederlandse economie ligt vermoedelijk lager dan in de jaren voor de crisis.

Politiek betekent dat iets. Hoe dichter onze structurele groei bij de nul zit, hoe groter de kans op recessies. Met alle bijbehorende politieke sentimenten van dien. En de kans dat het komende kabinet-Rutte 3 met een economische dip te maken krijgt, is ook aanzienlijk. De economie beweegt in een cyclus en die cyclus van opgaande lijn kan heel gemakkelijk midden in de regeerperiode ten einde komen.

Dat is natuurlijk niet per se erg, na een dip komt ook weer het herstel. Maar de formerende partijen moeten er rekening mee houden dat het niet de hele periode lang hosanna zal zijn.

Laat Draghi met rust

Hoofdeconoom Han de Jong van ABN Amro neemt het op voor Mario Draghi. De baas van de Europese Centrale Bank heeft de euro gered, trok alles uit de kast daarvoor en krijgt nu kritiek. En dat is niet eerlijk, meent De Jong:

ING-econoom Marieke Blom schreef iets soortgelijks in mei:

Mij dunkt dat er alle reden is voor kritiek op Draghi. Zo heeft hij de noord-zuid-tweedeling binnen het ECB-bestuur verscherpt door regelmatig voor de troepen uit te lopen en de conservatieve bestuurders in de ECB voor voldongen feiten te plaatsen. Niet slim als het experimentele monetaire beleid intern zo gevoelig ligt,

Verder heb ik moeite met de redenering van De Jong en Blom dat omdat Draghi een paar goede dingen heeft gedaan, hij meteen álles goed zou hebben gedaan. De ECB was aanvankelijk de noodzakelijke brandweer die bij de start van de banken- en eurocrisis zorgde dat het financiële systeem bleef draaien.

Maar daar hield Draghi niet op. Hij bleef maar redden. Met zijn 'whatever it takes' trok hij alles naar zich toe. Hij hield banken overeind, landen en de economie. In die jaren bleven veel banken daardoor zombies, leunden Zuid-Europese regeringen achterover en werd de economie met gratis geld opgepompt.

Het is waar: de Europese politiek stond erbij en keek ernaar. Maar dat is op zichzelf nog geen reden voor een centrale bankier om dan maar zelf de boel over te nemen. Uiteindelijk is het overeind houden van de euro, het redden van banken en het structureel verbeteren van de economie een taak voor politici.

Over de reddingsverslaving van Draghi maakte ik voor de zomer een gesproken column voor een bijeenkomst van het Centraal Planbureau.

Tot slot

Maandag maakte EenVandaag een reportage over de achterblijvende lonen. Ik mocht daar commentaar op geven.

Bij BNR mocht ik in het Economenpanel vertellen over de economen-enquête over Rutte 3 die DFT zaterdag bracht. Luister hier vanaf 22 min, 25 sec.

En hier is mijn wekelijkse column te lezen over het tra-a-a-age tempo van de formatie. En bij Blendle.