Waarom doet de 'hervorming' van het belastingstelsel niets voor de structurele werkgelegenheid? Hoe bevalt Emmanuel Macron het leven in het Elysée? En komt er een nieuwe Black Monday aan? Ook deze week weer meer dan voldoende nieuws. Veel leesplezier!

Effect op werk: 0

HET REGEERAKKOORD IS AMBITIEUZER dan ik had verwacht, zo was mijn eerste conclusie na de presentatie ervan. Arbeidsmarkt, pensioenen, belastingen. Ik vreesde stilstand, maar er gebeurt wel degelijk iets. Zeker op gebied van arbeidsmarkt en pensioenen worden belangrijke en doordachte stappen gezet.

Maar de belastinghervorming blijft toch als een graat in de keel steken. Want waarom gaat die niet een paar slagen verder? Een echte hervorming is het ook eigenlijk niet, want de huidige drie belastingschijven - de tarieven in schijf 2 en 3 zijn nu gelijk, dus er zijn de facto drie in plaats van vier schijven - worden omgevormd tot twee schijven. En dan noemen we het een vlaktaks.

Dat klinkt als een hervorming, maar is het niet. Want het woud van toeslagen, aftrekposten en belastingkortingen blijft ongemoeid. Het wordt er dus niet eenvoudiger op. En ook niet minder verstorend, zo luidt de kritiek van fiscalisten. Het ergste is misschien nog wel dat het ook niet de gewenste effecten oplevert. Ja, in koopkracht gaan we er (dankzij een slimme truc) op vooruit. Maar voor de werkgelegenheid doet het fiscale plan niks.

Je leest dat in de doorrekening door het Centraal Planbureau:

De structurele werkgelegenheid neemt met 0,2% toe. En dat komt niet door de 'hervorming' van de belastingen. Daarvan is het 0,0%. Wat blijkt? Het gedraai aan de knoppen het geschuif met de schijven pakken dan wel goed uit voor de koopkracht, voor de werkgelegenheid werken ze vooral tegen elkaar in. Om maar wat te noemen:

(Lees hier mijn column over de fiscale plannen.)

Macron spreekt

EEN ABSOLUTE LEESTIP IS het interview met Emmanuel Macron in Der Spiegel. Te lezen op de Engelstalige site van het Duitse weekblad, maar ook in Trouw die voor het vertaalde interview vijf pagina's uittrok (hulde!). Het interview is een aanrader omdat Macron wat te vertellen heeft - of je het nu met hem eens bent of niet. Maar ook omdat het een geweldig vraaggesprek is. Wie begint nu zijn interview met de vraag:

In het gesprek zet Macro zichzelf neer als een vastbesloten leider die echte veranderingen teweeg wil brengen in Frankrijk. En hij is niet bang voor een filosofische bespiegeling daarbij:

Ook krijg je een mooi kijkje achter de schermen van het leven in het Elysée. Maar wat voor ons werkelijk relevant is, zijn zijn plannen met de Europese Unie. Hij heeft een zeer duidelijke pro-Europa-agenda. Daarmee kwam hij niet lafjes na zijn verkiezing, zoals we in Nederland gewend zijn. Nee, het was de inzet van de campagne. Onverbloem werd er tijdens campagne-avonden met Europese vlaggen gezwaaid. Persoonlijk vind ik zijn plannen een paar stappen te ver en te hard gaan, maar dat hij uitgesproken ideeën heeft en die met verve brengt, is zeer te prijzen. Het Europese debat moet niet dood gemaakt worden, maar aangewakkerd.

(Citaten komen uit Trouw, vertaling: Kleis Jager.)

Monday, monday

DONDERDAG WAS HET PRECIES dertig jaar geleden dat de beurzen instortten. Met name op Wall Street was het leed enorm. De 'verjaardag' van Black Monday gaf deze week meteen een ongemakkelijk gevoel over het huidige beurssentiment. Zeker in het licht van recente waarschuwingen van De Nederlandsche Bank:

De grote vraag is of het extreem stimulerende beleid van de centrale banken inmiddels niet de risico's verbloemt. Worden beleggers en investeerders niet te zelfgenoegzaam? Zet de rente van 0% niet aan tot investeringen die eigenlijk niet rendabel zijn? Denken beleggers niet te gemakkelijk dat de Europese Centrale Bank wel to the rescue komt als het misgaat op de markten?

Vooral een column van Joachim Fels, hoofdeconoom van obligatiebelegger Pimco, was zeer alarmerend:

Centrale banken hebben al hun munitie bijna opgebruikt. Dus wat te doen als er tegenslagen komen? Denken dat het deze keer anders gaat, dat de economische voorspoed nu veel langer zal aanhouden, is echt een illusie, meent Fels. Hij was erg geschrokken van al die beleidsmakers die daar zo laconiek over deden:

Volgende week donderdag komt het ECB-bestuur weer bijeen in Frankfurt. Dan moet besloten worden of het stimuleringsprogramma wordt afgebouwd of niet. Tot nu toe heeft de ECB voor meer dan €2000 miljard aan (staats)obligaties opgekocht om zo geld in de economie te pompen. Met zeer bescheiden resultaat.

Gezien wat er is uitgelekt, stuurt ECB-baas Mario Draghi erop aan het opkoopprogramma te verkleinen van €60 miljard per maand naar €30 miljard per maand. Dan zou de centrale bank nog negen maanden lang voor dit kleinere bedrag blijven opkopen.

Het is een uiterst merkwaardig plan. Een halvering van dit programma is echt iets anders dan een afbouw. Dit is continuering, waarmee het signaal wordt afgegeven dat het programma ook zo weer opgevoerd kan worden. Ondertussen blijft de ECB sparen ontmoedigen, schulden maken aanmoedigen, worden onrendabele investeringen gestimuleerd, blijven pensioenfondsen zuchten onder de extreem lage rente.

De Amerikaanse centrale bank, de Fed, is alleen begonnen aan de exit. Waarom de ECB maar door en door blijft gaan met het aanjakkeren van de economie, met alle risico's van dien, is onbegrijpelijk.

(Kijk hier mijn video over het riskante ECB-beleid en lees hier mijn column.)

Deadlock

ZITTEN DE ONDERHANDELINGEN MET de Britten vast? Nee hoor, bezwoer Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad. Allemaal overdreven zei hij na afloop van de Europese top. Niet dat het snel gaat, maar er zijn zeker vorderingen. Waaruit die vooruitgang bestaat, blijft vooralsnog onduidelijk.

In die zelfde persconferentie zei Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, precies het tegenovergestelde. Hij steunde zijn onderhandelaar Michel Barnier die eerder tegenover de pers sprak over een 'deadlock'. Niet één keer, maar zelfs drie keer. Daar ging Juncker zelfs overheen:

Daarmee gooide hij nog eens olie op het vuur en beledigde hij en passant de voltallige Britse pers.

Het lijkt totaal de verkeerde kant op te gaan met de Brexit-onderhandelingen. De achterblijvende 27 lidstaten willen eerst een deal over de boedelscheiding, het resterende bedrag dat de Britten nog moeten betalen. Daarna kan pas ronde twee beginnen over de inhoud. Maar premier Theresa May komt nauwelijks in beweging en de besprekingen blijven maar steken in die eerste ronde.

Vooraf was ik nog redelijk optimistisch over het Brexit-scenario. Natuurlijk zullen beide kanten economische schade ondervinden. Maar als iedereen zijn kop erbij houdt, dan moet het toch mogelijk zijn om dit zakelijk op te lossen en die schade tot een minimum te beperken?

Dat dacht ik vooraf. Inmiddels zie je ontsporen. De klok tikt maar door en er wordt serieus rekening gehouden met een no deal-scenario. Dat is geen 'harde Brexit' meer maar totale chaos. Met de moed der wanhoop blijven Europese leiders maar trekken aan dit dode paard. Als dat maar goed gaat.

(Kijk hier wat Juncker zegt over het no deal-scenario.)

Crypto

JE BENT GEK ALS je niet in de bitcoin stapt, of in een van de meer dan 900 andere cryptomunten. Of juist niet? De koers van de bitcoin ging vorige week door de $5000. Het gaat als een dolle. En daarmee neemt het aantal mensen dat hierop binnenloopt ook exponentieel toe.

Ik heb er natuurlijk niet zoveel verstand van als de echte believers. Maar ik kijk er gewoon heel nuchter naar. Wat is de onderliggende waarde? Die is er niet. Onder een aandeel zit een bedrijf, onder een staatsobligatie een land, onder een bitcoin zit niks. Vertrouwen, meer niet.

Overigens is dat niet heel anders dan onder de euro en de dollar. Terwijl daar vroeger goud als basis onder lag, drijven die munten tegenwoordig ook op vertrouwen. Maar de euro en de dollar worden gestut door het traditionele financiële systeem van centrale banken. En we hebben bijvoorbeeld aan de ECB gezien hoeveel het een centrale bank waard is een munt overeind te houden (whatever it takes).

Bij de bitcoin is er alleen maar vertrouwen. Emotie is daarmee de belangrijkste factor in de koers. Het vertrouwen nu dat er straks ook nog vertrouwen is. Dat de koper van nu straks ook nog kopers vindt. Dat doet mij te veel denken aan een pyramidespel om mijn hele spaarrekening in de cryptomunten te steken. Ik denk dat teveel bitcoin-beleggers oudewetse dollartekens in de ogen hebben. Dat kan niet goed gaan.

Niettemin is de ontwikkeling razend interessant. De crisis heeft een flinke deuk in het imago van de traditionele financiële sector gegeven. Dat is voor velen een belangrijk motief om een systeem op te zetten dat helemaal buiten banken en centrale banken omgaat. En de blockchain-technologie die dit alles mogelijk maakt, is weer zo interessant dat diezelfde traditionele partijen zich er vol op storten. (Lees bijvoorbeeld dit verhaal over pensioenuitvoerders APG en PGGM.)

Klein probleempje. Erg duurzaam is het allemaal niet. De ontginning van bitcoins (mining) vergt zoveel computerkracht dat de electriciteitsmeters er ver van uitslaan, zo berekende Kristof Verslype, onderzoeker Smals, een Belgische IT-dienstverlener voor de overheid:

Ook ING-econoom Teunis Brosens deed een duit in het zakje. Net als Verslype baseerd hij zich op berekeningen van Digiconomist.

(Luister hier naar mijn bijdrage op Radio 1 over de bitcoin-manie.)

Song of the week

Zelf ken ik alleen Road apples, een heerlijk rauw album van The Tragically Hip uit 1991. Er zijn nauwelijks goede video's van de nummers op deze plaat, dus daarom een video zonder bewegend beeld. Het gaat tenslotte om de muziek.