• Achter de cijfers
  • Posts
  • Achter de cijfers - Editie #97: over rubberen Rutte, Jesses kus des doods en verwarrende sentimenten

Achter de cijfers - Editie #97: over rubberen Rutte, Jesses kus des doods en verwarrende sentimenten

July 11, 2020

Het sentiment rond de coronacrisis schiet alle kanten op. Het ene moment denk je nog: misschien valt het enigszins mee. Het andere moment realiseer je je weer dat het kommer en kwel is voor de economie. Ik ga in op een analyse van ABN Amro die de omvang van de crisis in perspectief zet. Verder het plan van GroenLinks om verhuizende bedrijven bij de grens af te rekenen. En hoe kijkt The Economist aan tegen rubberen Rutte?

Veel leesplezier!

Coronacrisis

Vorige week schreef ik nog over het voorzichtige zonnetje dat over de economie opkwam. De detailhandel deed het in mei veel beter dan gedacht. Zou het herstel dan toch sneller inzetten dan gedacht? Zou de coronacrisis misschien toch een klein beetje meevallen? Ik moet zeggen dat ik ook wat overrompeld ben door het tempo waarmee versoepelingen zijn doorgevoerd de laatste weken. Aanvankelijk was ik terughoudend om daar weer van te profiteren, maar inmiddels ben ik toch al een keer naar de bioscoop, een concert en de kroeg geweest.

Maar deze week is de gevoelstemperatuur alweer anders. In tal van Europese landen steekt het virus toch weer de kop op. Bij vakantiegangers slaat de twijfel toe. Ik ben nog maar weer eens bevestigd in mijn keuze voor een vakantie in eigen land. Lekker dicht bij huis, zonder het risico om plotseling in een oranje gebied te belanden. Het was precies het gevaar waar ik dit voorjaar rekening mee hield, maar dat de afgelopen weken wel weg leek. In Nederland lijken we soms te denken dat corona min of meer weg is.

Maar een analyse van ABN Amro deze week bevestigt mijn aanvankelijk beeld dat de coronacrisis nog lang niet over is:

"Over de gehele linie zien we dat ook in juni de consumptie onder die van juni 2019 blijft, mede door de ‘anderhalve-meter-regels’, aanhoudende vrees voor besmetting en verhoogde inkomensonzekerheid. Van ‘inhaalgroei’ is geen sprake en daarmee lijkt het V-vormige herstel, met een snelle terugkeer van de economische groei van voor de coronacrisis, van tafel. Sterker nog: de eerste contouren van een 95%-economie worden langzaam zichtbaar."

Met die 95%-economie wordt bedoeld dat onze economie langere tijd onder zijn capaciteit blijft draaien. Het is een andere term voor de anderhalvemeter-economie. Kappers, sportscholen en kroegen zijn weliswaar weer open. Veel zaken draaien weer min of meer als vanouds. Maar over de hele linie, als naar álle branches wordt gekeken, dan zitten we nog ruim onder het niveau van voor de coronacrisis.

De gevolgen van de lockdown zijn steeds zo vertekenend. Dankzij de lockdown zagen we extreme dips in het vertrouwen, in de verkopen, in de productie. Nu we die effecten achter ons laten, kunnen we zien wat de echte schade is. Dan resteert een 'normale' recessie, waarbij ingestorte exporten en afnemende investeringen ook een grote rol spelen.

De boodschap is niet fijn, maar de economen van ABN Amro voorzien nog steeds dat de economie dit jaar niet net zo snel herstelt als het is ingestort. De voorspelling is dat de schade voorlopig niet is goedgemaakt. Pas in 2022 voorzien deze economen dat de economie weer op het niveau is van 2019:

(Lees hier mijn artikel over de analyse van ABN Amro en een peiling onder ondernemers door ONL.)

Rubberen Rutte

De Vicar of Bray wordt op wikipedia omschreven als "a satirical description of an individual fundamentally changing his principles", iemand die zo wendbaar is dat hij altijd overleeft. Hoe veranderlijk zijn omgeving ook is, hij past zich steeds aan en blijft overeind. Waar wij in Nederland onze premier 'rubberen Rutte' noemen, krijgt de premier van een Economist-columnist de naam Vicar of Bray:

"He likes to keep his options open. During one lecture on faith, he hedged his belief in God: 51% of him did, 49% did not. It is a tactic that has served him well for a decade."

In de rubriek Charlemagne wordt onze premier getypeerd. Hij voert de strijd van de zuinige vier aan tegen het plan om via een crisisfonds maar liefst €750 miljard aan steun te verlenen, deels via leningen, deels via giften. Samen met Zweden, Denemarken en Oostenrijk verzet Nederland zich tegen de giften. Nederland wil Zuid-Europa best financieel helpen, maar dan wel met leningen die tegen voorwaarden worden verstrekt.

Volgende week is een cruciale EU-top waarop wordt beslist hierover. In aanloop daar naartoe spreekt, luncht en dineert Rutte met zo'n beetje alle Europese leiders. Volkskrant-correspondent Marc Peeperkorn:

"Eind juni ontving hij de Franse president Emmanuel Macron in Den Haag. Afgelopen maandag dineerde hij met EU-president Charles Michel. Woensdag overlegde hij (per video) met de premiers van Zweden en Denemarken en de Oostenrijkse kanselier – de ‘vrekkige vrienden’, zoals het clubje in Brussel worden genoemd. Vanavond is Rutte dus in Berlijn, vrijdagavond komt de Italiaanse premier Giuseppe Conte voor diner naar Den Haag, maandagmiddag de Spaanse premier Pedro Sánchez voor lunch en ’s avonds de Portugese premier António Costa voor een diner. En dat allemaal naast de bel-, mail- en appcontacten met andere leiders."

Het plan voor dit fonds wordt gekoppeld aan de EU-begroting, dus de leiders schaken op beide borden tegelijkertijd. Rutte wil bijvoorbeeld de huidige korting op de begroting houden. Die wilde de Europese Commissie afschaffen nu de Britten en hun korting ook verdwijnen. Het lijkt erop dat Nederland dit misschien gedaan kan krijgen.

Uiteindelijk zal Rutte een compromis moeten sluiten, dat begrijpt hij als geen ander. Hij speelt dit spel misschien hard, maar de premier is nooit degene die Europese besluitvorming met een veto helemaal op slot gooit. De kunst zal zijn om een deal te sluiten waarbij Nederland voldoende binnenhaalt om mee thuis te kunnen komen en waarmee hij in Europa genoeg krediet houdt voor toekomstige samenwerking. Of, zoals The Economist schrijft:

"Compromise on the recovery fund is inevitable. When it arrives, Mr Rutte’s depiction as the villain will be revoked in the eu at large. The trick will be to make sure it is not introduced at home."

Kus des doods

Je kunt tegen Unilever en Shell zeggen: opgeruimd staat netjes. Als je toch al zo weinig belasting betaalt en om fiscale redenen wilt verhuizen naar Londen, ga dan maar. Dat is precies het sentiment dat werkgeversvoorman Hans de Boer politici verwijt:

"Of ik gelijk gekregen heb over de dividendbelasting? Nou, ik krijg geen triomfantelijk gevoel over me. Ik ben juist bedroefd. Zijn die politici blind? Het bekt lekker: ze betalen geen belasting, dus rot maar op. Maar dat is populisme. Engeland is als de dood voor een Brexit-effect en doet er alles aan om bedrijven over te halen met fiscale voordelen. En wij? Ons economisch beleid is bijna suïcidaal. Wij duwen ze grens over.”

En wat doet GroenLinks prompt? Die komt met een wetsvoorstel dat precies het tegenovergestelde doet: door met een fikse belastingclaim te dreigen, probeert de partij grote bedrijven juist hier te houden. Onder het mom: we vinden jullie zo belangrijk, dat we willen dat jullie blijven. Zo niet, dan moet je alsnog afrekenen bij de grens. Blijven of bloeden!

Het is een kus des doods. Uit geveinsde liefde voor het grootbedrijf geeft GroenLinks een trap na. Voor Unilever zou het om het enorme bedrag van €10 miljard gaan. Waarbij duidelijk moet zijn dat Unilever niet de betaler van die belasting is. Dividendbelasting wordt door aandeelhouders betaald. Vele - ook de Nederlandse - beleggers kunnen dat in eigen land weer inhouden op andere belasting. Dus het is nog maar de vraag wie je er precies mee raakt.

Toen het voorstel vrijdag kwam, dacht ik in eerste instantie dat het een losse flodder was. Om makkelijk mee te scoren. Dit gaan andere fracties toch niet serieus steunen? Maar binnen no time spraken zelfs coalitiepartijen D66, CDA, en CU hun (voorzichtige) steun uit. Dit wetsvoorstel heeft dus serieuze kans van slagen.

Hiermee oogsten de grote multinationals wat ze zelf gezaaid hebben. De weerstand tegen de afschaffing van de dividendbelasting maakte duidelijk hoe politiek en maatschappij denkt over ons grootbedrijf. Het zijn concerns die een belangrijke maatschappelijke rol zouden moeten vervullen, maar ze lijken meer bezig met aandeelhoudersbelang op korte termijn, met hoge bonussen, met reorganisaties, met verplaatsing van werk naar lagelonenlanden, met belastingdeals. Allemaal redenen waarom we steeds minder zijn gaan houden van die bedrijven. Ik denk dat er serieuze bezwaren tegen het plan van GroenLinks in te brengen zijn (het verstoort de dynamiek, het verslechtert de Nederlandse positie), maar dat dit de uitkomst is van opgestapelde irritatie en frustratie begrijp ik op zichzelf wel.

(Kijk hier het gesprek terug bij Op1 met Jesse Klaver en mij. En lees hier vier interviews door mijn collega's Edwin van der Schoot, Wouter van Bergen en mij met werkgeversvoorman Hans de Boer, econoom Barbara Baarsma, adviseur René Buck en commissaris René Hooft Graafland over het dreigende vertrek van multinationals.)

Song of the week - Boeren protesteren

Podcast

Luister hier onze wekelijkse podcast ‘Kwestie van Centen’. Presentatie: Herman Stam. Na Unilever dreigt ook Shell te vertrekken. Krijgen premier Rutte en werkgeversvoorman De Boer dan toch gelijk met hun strijd voor afschaffing van de dividendbelasting? En hoeveel dragen multinationals eigenlijk nog bij aan de Nederlandse economie? Ook op Spotify en iTunes.

Meer info

Mij inhuren als spreker? Ook voor webinars. Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail naar [email protected]

Reply

or to participate.