Zijn we te zwartgallig over de economie geweest? Valt de coronacrisis misschien dan toch mee? Terechte vragen na voorzichtig positieve cijfers over industrie en detailhandel. Verder kijk ik naar de FNV die met veel meer worstelt dan alleen de pensioenen. Ook aandacht voor een advies over de arbeidsmarkt. Moeten we talloze 'werkhuizen' gaan optuigen?

Ik krijg wel eens commentaar op de lange stukjes. Ik heb me deze keer proberen in te houden, hopelijk is de nieuwsbrief beter te verstouwen.

Reacties zijn welkom. Veel leesplezier!

Schijnt de zon alweer?

' Zonnetje voor de economie' stond er pontificaal op onze voorpagina deze week. Na alle doom and gloom van de afgelopen maanden konden we ook eens positieve ontwikkelingen melden. En dat is eigenlijk best verwarrend. Want zijn al die doemscenario's over de coronacrisis dan overdreven?

Bij Radio EenVandaag werd ik er fijntjes aan herinnerd dat ik enkele weken eerder een historische recessie voorspelde met bijbehorende reorganisaties en stijgende werkloosheid. En nu blijkt de detailhandel een geweldige mei-maand te hebben gedraaid. De omzetten stegen met 8%! En dan niet eens vergeleken met april, maar vergeleken met mei 2019, dus deze mei was beter dan die van vorig jaar. Ook vanuit de industrie werd meer optimisme gemeld.

Zelfs hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS was verrast: "Het is echt opvallend hoe snel het herstel verloopt." Het producentenvertrouwen verbeterde van -25,1 in mei naar -15,1 in juni. Een ongekende sprong richting optimisme. Maar ja, ik wil niet zuur doen, -15,1 betekent dat er nog veel meer pessimisten dan optimisten zijn. Pas bij 0 houden deze twee elkaar in evenwicht.

De afgelopen maanden kwamen voorspellers met steeds rampzaliger ramingen. Elke volgende prognose was slechter dan de vorige. Het scenario van een V-vormige recessie - een diepe val en een net zo snel herstel - is door de meeste economen terzijde geschoven. Het is goed je steeds te blijven afvragen of we niet doorschieten in negativiteit.

Toch een paar opmerkingen bij de positieve cijfers:

• Dat er herstel zichtbaar is na beëindiging van de lockdown is logisch. Nu moet blijken wat de langduriger schade is. Naar welk niveau herstelt de economie zich? Dat een horecabaas blij is als hij weer 60% van zijn oude omzet draait, is begrijpelijk. Maar dat is nog steeds een enorm verlies.

• De detailhandel laat mooie cijfers zien, maar daar zit nog een wereld achter. Supermarkten en tuincentra doen het heel goed. Voor kleding- en schoenenwinkels en autoverkopers was ook de maand mei nog een drama.

• April en mei stonden in het teken van de lockdown. En dus waren alle ogen gericht op horeca, kappers en winkels. Maar de crisis is veel breder. Internationaal gezien is corona absoluut nog niet op de terugtocht. Dat heeft nog altijd grote gevolgen voor de export.

• Tal van bedrijven zijn juist nu bezig met de opmaat naar reorganisaties. Van de NS tot KLM tot poppodia en allerlei andere bedrijven. De vervolgschade moet dus nog komen. Voordat bedrijven weer mensen aannemen en durven investeren zijn we echt wel een tijdje verder.

(Lees hier mijn column over de gunstige economische cijfers.)

Bonje bij de bond

Twee weken geleden liep de pensioenstemming in het Ledenparlement van de FNV volledig in de soep. Zaterdag is de herkansing. Een rondgang langs een tiental kaderleden, bestuurders en ex-FNV'ers leert dat dit gedoe niet op zichzelf staat en niet alleen over pensioen gaat. De grootste vakbond - die afgelopen jaar qua ledental onder de miljoen dook - is een in zichzelf gekeerde club die vooral onderlinge ruzie maakt.

Tien jaar geleden sloten polder en kabinet ook al een pensioendeal. Maar het verzet binnen de FNV was zo groot dat de bond er toen bijna aan ten onder ging. De vakbond liep vast in de eigen organisatie en beslisstructuur, waarbij de voorzitters van de grootste bonden (Bondgenoten en Abvakabo) geen meerderheid van stemmen hadden maar wel veruit de meeste leden vertegenwoordigden.

Besloten is toen de structuur op de schop te gooien. De macht van vakbondsvoorzitters werd gebroken, veel FNV-bonden fuseerden tot een ongedeelde FNV en het hoogste orgaan werd het Ledenparlement waarin 105 sectoraal verkozen mensen zitten. Dat ging in 2013 van start en vanaf 2016 is de vakbond constant bezig met evalueren en discussiëren.

Uit een externe evalutie door bureau Next Thinking:

Enkele jaren geleden ging het vooral over de koers. Moest er veel gepolderd worden of juist veel actie gevoerd? SP'ers als Lilian Marijnissen, Ron Meyer en Ruud Kuin waren zeer actief binnen de bond en zij geloofden heilig in de kracht van organisen, een Amerikaanse vorm van activisme waarbij op enkele sectoren wordt ingezet. De schoonmaak en de thuiszorg waren speerpunten.

Maar deze SP'ers vertrokken en van de koersdiscussie bleef weinig meer over. De FNV komt er domweg niet meer aan toe, want de bond is te druk met zichzelf. Oeverloos vergaderen, veel procedureel gedoe, interne strijd en ondertussen komt de FNV steeds verder af te staan van de leden, van sectoren, van regio's. De gesprekken die ik had met kaderleden die soms tientallen jaren actief zijn binnen de FNV waren voor hen nogal therapeutisch. Ze konden hun frustraties goed kwijt.

Voor de polder is dit zorgelijk. Ook al vind je vakbonden misschien ouderwetse instanties, nog altijd hebben ze veel macht en invloed in Nederland. Ons land is immers nog steeds ingericht volgens het overlegmodel, waarbij werkgevers en bonden een centrale rol hebben. Bij grote thema's als arbeidsmarkt en pensioen en nu rond de coronacrisis legt het kabinet altijd het oor te luisteren bij de polder. Dat kan alleen werken als de vakbonden een afspiegeling zijn van werkend Nederland.

(Lees hier de reconstructie van Joost Spijker en mij over de staat van de vakbond.)

WW als springplank

Het is een oude beeldspraak: de werkloosheidsuitkering zou geen hangmat maar een trampoline moeten zijn. Wie zijn baan verliest, moet zo snel mogelijk weer een nieuwe zien te vinden. Deze week ging een grote adviesclub, het Platform Toekomst van de Arbeid, verder op dat denken. Goedbedoeld, maar bepaald niet voor de eerste keer.

Het perspectief: in Nederland is de werkloosheid historisch laag. Ook doen we het goed vergeleken met landen om ons heen. Maar in de statistieken worden lang niet alle baanlozen meegenomen. Je moet per direct beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt, wil je als werkloos worden meegeteld. Tegenover die mooie cijfers staat dus wel degelijk een leger inactieven, waaronder dus ook veel langdurig werklozen.

Het probleem is dat de reïntegratie niet op orde is. Het snel weer aan een baan helpen loopt niet goed. Dat was wellicht niet zo'n hee groot probleem in de voorbije periode, maar in de coronacrisis is dat echt een zorg. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid zei hier recent over:

Begin van dit jaar hebben we de commissie-Borstlap gehad. Die adviseerde over de toekomst van de arbeidsmarkt, waarbij de meeste aandacht uitging naar flexwerk. Het Platform Toekomst van de Arbeid is een vervolg op Borstlap. Deze club wordt gevormd door een batterij organisaties uit onderwijs en arbeidsmarkt. Penvoerder is econoom en Volkskrant-columnist Frank Kalshoven die ook in 'Borstlap' zat.

Het advies gaat over alle aspecten van de arbeidsmarkt en is het lezen waard. Ik ga nu even in op de WW. Want daar wordt die springplank geïntroduceerd. Geadviseerd wordt om de duur van de WW te beperken tot 1 jaar. Eerst krijg je drie maanden 90% en daarna 70% van je salaris doorbetaald. Mensen met een kort arbeidsverleden krijgen maar kort WW en komen meteen in een springplank-regime, mensen die langer hebben gewerkt mogen eerst drie maanden op eigen kracht proberen aan een nieuwe baan te komen.

Het grote verschil met nu is dat er meteen inzet is van scholing en persoonlijke begeleiding. En opvallend is dat er een plicht is voor de werkloze om fysiek in een Werkhuis 70% van de tijd actief bezig te zijn met solliciteren en scholen.

Hier begin ik meteen argwanend te worden. Want lijkt dit niet heel erg op de oude arbeidsbureaus? Die Arbeidsvoorziening werd vroeger bestuurd door gemeenten, werkgevers en vakbonden en ging ten onder aan poldergedoe. Zo'n advies van het Platform ziet er conceptueel logisch uit. Maar ik ben altijd weer bang voor de weerbarstige werkelijkheid. En van het optuigen van nieuwe structuren en organisaties wordt in de praktijk niemand gelukkig.

Song of the week - Honderden criminelen gesnapt

Podcast

Luister hier onze wekelijkse podcast ‘Kwestie van Centen’. Presentatie: Herman Stam. Kloppen die doemscenario's over onze economie eigenlijk wel? Het blijkt best goed te gaan met de detailhandel en ook het producentenvertrouwen klimt uit het dal. Gaat het echt alweer beter? Ook op Spotify en iTunes.

Meer info

Mij inhuren als spreker? Ook voor webinars. Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail naar [email protected]

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/