Het was de week van het klimaat én van de Brexit: een koerswending van het kabinet en een chaotische stemmingsweek in Londen. Hoe kan premier Rutte de zware industrie 'verstandig' gaan belasten? En zijn uiteindelijk niet toch de consumenten de sjaak? En hoe draait premier May zich uit de Brexit-kluwen? Veel leesplezier weer deze week. Likes en reacties worden zeer op prijs gesteld!

CO2

DAT WAS EEN MEESTERZET van het kabinet. Vlak na de presentatie van de doorrekening van het klimaatakkoord kwamen premier Mark Rutte en minister Eric Wiebes van Economische Zaken met de koerswijziging. De energiebelasting voor burgers gaat omlaag, de industrie krijgt een nationale CO2-heffing. Daarmee konden de doorrekeningen en bijbehorende koopkrachtplaatjes weer in de prullenbak. Maar de onzekerheid daarover blijft bestaan. Want nu is volstrekt onduidelijk of het kabinet alle minnen in de koopkrachtplaatjes wegpoetst en of er een CO2-heffing komt dit de toets der kritiek kan doorstaan.

Wiebes blijft bewust vaag over de nieuwe heffing, zo bleek in het Kamerdebat:

Rutte heeft een duidelijk doel voor ogen met wat hij een 'verstandige' CO2-heffing noemt:

Dat woordje 'verstandig' wordt de crux. Want Rutte zou Rutte niet zijn als hij zijn uiterste best om te voorkomen dat de heffing de industrie té veel pijn doet. En dus is de strijd achter de schermen allang ontbrand over de hoogte van de heffing en de bestemming van de inkomsten. Gaan die terug naar industrie of krijgt de consument er ook een deel van?

Dat er nu al druk gelobbyd wordt, moge duidelijk zijn. De werkgevers waren immers niet verrast over deze tournure van het kabinet. Toen ik werkgeversvoorman Hans de Boer donderdag vroeg of hij dit zag aankomen, was zijn antwoord:

Als het aan economen ligt, gaan de opbrengsten naar industrie én consumenten. In januari schreef een batterij economen een gezamenlijk pleidooi voor een CO2-heffing:

De opbrengsten kunnen deels terug naar het bedrijfsleven om de Nederlandse concurrentiepositie niet te verslechteren. En deels naar de consument:

Malus

DE INDUSTRIE DACHT HET zo goed voor elkaar te hebben. De CO2-heffing had het daar niet gehaald. Reden voor de FNV en de milieubeweging om bij de klimaattafel van Ed Nijpels weg te lopen en het klimaatakkoord niet meer te steunen. De grote vervuilers wisten onder de hoede van Nijpels te voorkomen dat er een CO2-heffing kwam.

Nog even in herinnering: wie zaten aan die klimaattafel industrie? Naast FNV, Greenpeace en vertegenwoordigers waren dat vertegenwoordigers van industriecluster Chemelot, industriecluster Noord NL, industriecluster Noordzeekanaalgebied, industriecluster Rotterdam/Moerdijk, industriecluster Zeeland en een vertegenwoordiger van de werkgroep grote uitstoters. En wie zaten dan in de werkgroep grote uitstoters? Inderdaad, de grote uitstoters: Akzo Nobel, Airliquide, Airproducts, BP, Dow, ExxonMobil, OCI, Sabic, Shell, TataSteel, Yara en Zeeland Refinery.

Dat lobbyt natuurlijk wel lekker als je als kalkoen zelf over het kerstmenu gaat. Logisch dus dat er op dit kerstmenu geen kalkoen stond. In plaats van een CO2-heffing kwam er een malus-regeling. Bedrijven moesten beloven bepaalde doelen voor CO2-reductie te halen. Lukte dat niet, dan volgde er een boete.

In het hierboven aangehaalde economenstuk van januari werd al aangegeven wat daarvan de beperkingen zijn:

Des te interessanter om te zien wat het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) ervan vinden. Dat verraadde een andere aanpak. Beide planbureaus waren afgelopen week heel kritisch op deze het plannetje van de industrie. Voor het CPB reden om de regeling niet mee te nemen in de doorrekeningen, terwijl het PBL de bijbehorende CO2-reductie wel (deels) honoreerde.

Dit schreef het PBL:

Alle onzekerheid hierover is nu weg, want het kabinet gooide de malus-regeling in de prullenbak. Nu er alsnog een CO2-heffing komt, is de vraag wat de burger hiervan merkt. Zal de industrie de heffing doorberekenen in de prijzen en betaalt de burger alsnog de rekening? Daar lijkt het misschien wel op, als je ziet wat het CPB stelt:

Maar onder de doorrekeningen ligt nog een achtergronddocument waarin het CPB hierop ingaat. En daaruit blijkt dat deze afwenteling van 80% niet slaat op een CO2-heffing. Of en in welke mate de industrie die heffing doorsluist naar de consument gaat het CPB bepalen als dit plan voor de linkse oppositie wordt doorgerekend.

Hoogleraar Klimaateconomie Reyer Gerlagh is er niet zo bang voor. Hij denkt dat de heffing bedrijven zal aanmoedigen om te investeren in schonere productie:

Plan Brexit

DRIE DAGEN VAN STEMMINGEN in het Britse parlement hebben enige duidelijkheid gegeven, maar geen begin van een oplossing. Dinsdag maakte een parlementsmeerderheid duidelijk de deal tussen premier Theresa May en de EU niet te accepteren. Woensdag werd de optie van een 'no deal' weggestemd en donderdag koos het parlement voor uitstel. 29 maart is geen B-day meer. Tenminste, als het aan de Britten ligt.

Maar wat de uitweg nu is? Niemand die het weet. De lidstaten van de Europese Unie moeten unaniem het verzoek tot uitstel inwilligen. Premier Mark Rutte heeft duidelijk gemaakt dat hij het gedoe meer dan zat is. EU-onderhandelaar Michel Barnier ziet het nut van uitstel niet zo in. Wat valt er nog te onderhandelen dan, luidt zijn retorische vraag.

De opening kwam van Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad. Hij is de voorman van de 27 lidstaten. Hij maakte alleen wel duidelijk dat een uitstel dan een lang uitstel zal moeten zijn. Daarmee zet hij de Brexiteers onder druk. Als de deal met de EU niet geaccepteerd wordt, dan moet er een nieuw politiek momentum komen en ruimte om een heel andere oplossing te zoeken.

Dat klinkt logisch. Nieuwe inlegvelletjes bij de deal en nieuwe besprekingen over diezelfde deal zijn zinloos. Een nieuw referendum of nieuwe verkiezingen zouden dit oeverloze debat een andere wending kunnen geven. Maar misschien is dit allemaal wensdenken.

Premier May houdt ijzerenheinig vast aan haar deal. Dinsdag komt die voor de derde keer in stemming. Deze keer zonder nieuwe toezeggingen van Europese zijde. De enige reden waarom tegenstemmers nu voor zouden zijn is de tijd die dringt en het risico dat van uitstel afstel komt. Wordt de deal opnieuw weggestemd, waar de meeste Brexit-watchers vanuit gaan, dan moet ze met hangende pootjes naar de Europese top van donderdag. Of de lidstaten dan met unanimiteit voor uitstel stemmen en voor hoe lang, is de vraag.

Luister hier onze nieuwe DFT-podcast over deze chaotische Brexit-week. Lees hier mijn column over de voorspellende waarde van 'Space oddity': "Take your protein pills and put your helmet on, beste May".

Zo...

ALTIJD FIJN ALS IEMAND de zaken in perspectief zet. Zoals Job Swank, een van de directieleden van De Nederlandsche Bank. In een interview met het FD bespreekt hij de noodzaak van pensioenhervormingen. Daarbij gaat hij eens uitgebreid in op de manier waarop de pensioenproblemen tot nu toe werden aangepakt, namelijk met het veranderen van de regels:

Hèhè, eindelijk iemand die duidelijk een streep trekt en de zaken in perspectief plaatst. Het is ook een signaal aan alle het-is-de-schuld-van-de-rekenrente-roepers. Natuurlijk kun je enorme academische bomen opzetten over rekenrente zus of zo. Er is nu ook de commissie-parameters waarin elke vijf jaar de exacte rekenregels tegen het licht worden gehouden. Maar dat is echt een discussie in de marge.

Het plaatst ook de kortingsdreiging weer in het juiste perspectief. Onder staatssecretaris Jetta - liever uitstellen dan oplossen - Klijnsma is gekozen voor een strategie van uitstel en tijd kopen. Door de regels te veranderen, zoals Swank duidelijk uitlegt. Toen kregen pensioenfondsen tien jaar de tijd om de problemen weg te werken. In herstelplannen is een tijdpad en een tempo afgesproken en we naderen nu het eerste meetmoment. Zijn de fondsen voldoende op schema om dat herstelplan te halen? Los je dan de problemen op door opnieuw regels te versoepelen? Zo gaat dat misschien in de eurozone, maar moeten we dat met onze pensioenen ook willen?

Swank gooit het pensioenstelsel niet op de schroothoop, maar roept wel op tot een grondige aanpassing. Als inkomensvoorziening heeft het goed gewerkt, want Nederland kent nauwelijks armoede onder ouderen:

De vraag is of iedereen daarvan doordrongen is. Want praat met vier pensioendeskundigen in de sector en in de polder en je krijgt vier verschillende redenen om iets aan het stelsel te doen. De vakbonden willen zo snel mogelijk indexeren, de werkgevers willen premiezekerheid, de pensioenfondsen willen van de garantie af zodat ze deelnemers niet steeds hoeven teleur te stellen en veel experts wijzen, net als Swank, op de arbeidsmarkt die om een flexibeler stelsel vraagt.

Je kunt natuurlijk ook proberen om al die doelen te verenigen, maar gemakkelijk zal dat niet zijn. Alleen als de pensioenonderhandelaars met hetzelfde project bezig zijn, zal de urgentie blijven en krijgen de besprekingen (zodra die weer worden opgepakt) een duidelijke richting.

Quote de la semaine

Dat zei premier Mark Rutte volgens The Guardian binnenskamers over de stemming in het Britse parlement tegen een no deal-Brexit.

Song of the week - Zware industrie belast

Dank voor de tip voor Song of the week, Roelf van der Kooij!