• Achter de cijfers
  • Posts
  • Achter de cijfers - Editie #54: over gele hesjes in Davos, de dwingende kracht van millennials en lompe platformbedrijven

Achter de cijfers - Editie #54: over gele hesjes in Davos, de dwingende kracht van millennials en lompe platformbedrijven

January 26, 2019

Als je wordt opgeslokt door Davos is het nog niet gemakkelijk om de rest van het nieuws bij te houden. Het World Economic Forum is zo groot en er valt zo veel te zien en te horen (en er gaat zoveel tijd op aan eindeloos gesjok door de sneeuw van locatie naar locatie) dat ik wat minder heb meegekregen van het overige nieuws.

Ik weet dat Brexit-plan A en Brexit-plan B min of meer hetzelfde zijn (waarover later vast meer) en ik weet dat de pensioenfondsen er belabberd voor staan (waarover later vast meer). Voor het overige is het Davos wat de klok slaat. Veel leesplezier. Volgende week hoop ik weer wat vollediger te zijn.

Deze week enkele Davos-impressies. Én een stukje over lompe platformbedrijven. Reacties zijn zeer welkom.

Dwingende kracht van millennials

EEN HELE WEEK WAS ik in Davos, bij het World Economic Forum. Vooraf had ik al een reeks interviewafspraken gemaakt. Dat leverde echt wat op. We kregen een briefing door premier Mark Rutte, maar ik kon ook met ministers Wopke Hoekstra (Financiën) en Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel) spreken. Verder heb ik steeds ongeveer een half uur, drie kwartier gezeten met een aantal ceo's: Feike Sijbesma (DSM), Alex Wynaendts (Aegon), Wiebe Draijer (Rabobank) en Peter Oosterveer (Arcadis).

Vooraf maakte ik me een beetje druk om het centrale thema dat ik met deze mensen zou kunnen bespreken. Wat zou zich deze week nou opdringen? De Brexit, de handelsspanningen of toch de afkoelende economie? Het liefst zou ik deze zeven mensen spreken over de kloof tussen het grootbedrijf en de samenleving en over de onvrede die er heerst in brede lagen van de maatschappij. Maar zouden die ceo's daar trek in hebben?

De week zit erop en ik kijk heel tevreden terug. Want het is wel degelijk gelukt dat laatste thema te bespreken. Dat vind ik zeer relevant, zeker na het woelige jaar 2018 waarin ING en Unilever symbool werden van de onvrede over onze grote bedrijven. De vier ceo's bleken uitstekend in staat te reflecteren op maatschappelijke bewegingen en op de rol die grote bedrijven daarin spelen.

Het is eens wat anders om met deze mensen de sociaal-economische spanningen te bespreken. Sijbesma zei onder meer:

"Dat er mensen zijn die in opstand komen, is van alle tijden. Tien jaar geleden hadden we de Occupy-bewegeing, nu hebben we de gele hesjes. Maar de vraag die ik me stel: is er toch iets fundamentelers aan de hand dat niet van alle tijden is? En ik denk dat er iets fundamentelers aan de hand is. Als je kijkt naar de samenleving, wereldwijd, dan is het vertrouwen in instituties naar beneden gegaan. En je moet vertrouwen hebben in instituties, anders krijg je anarchie. (...) Als je kijkt naar de executive pay, niet alleen de ceo’s maar de hele bovenkant van de samenleving, is dat behoorlijk omhoog gegaan. Terwijl de middeninkomens en met name het lagere deel van de middeninkomens aan besteedbaar inkomen niks heeft gewonnen. Die vragen zich af hoe zit dat? Dat heeft de laatste tien, twintig jaar zich voorgedaan."

Er staan enorme veranderingen op stapel, met name vergaande klimaatmaatregelen en grote technologische ontwikkelingen. Die voeden die onzekerheid verder. Maar juist om die veranderingen goed aan te kunnen is er stabiliteit nodig. Rabo-baas Draijer mistte ook duidelijk 'moreel leiderschap':

"Voorheen keken we naar landen waar krachtig geregeerd werd, waardoor er richting was waar het met de wereld naartoe moet. Je kijkt nu rond en je ziet dat steeds minder. De politieke machtsverhoudingen zijn, ook in Nederland, heel gefragmenteerd. Daardoor komt er geen sterk verhaal. Nu kijken we dagelijks gespannen naar Engeland, naar Amerika. Zelfs in Frankrijk zie je iemand die op een rugwind van een sterke verkiezingsbasis begon nu in een fase zit van duidelijk minder draagvlak. Nota bene in Duitsland hebben we een dunne politieke basis. Dat leidt ertoe dat er op het niveau van individuen de vraag is: waar gaat het heen? Dat uit zich in onzekerheid en gebrek aan vertrouwen en afstand."

De 'gele hesjes' hingen als een deken over dit elite-feestje heen. Ik was wel blij verrast dat deze ceo's besef hadden van wat zich in de normale wereld afspeelt. Ze begrepen heel goed dat ze een kloof te overbruggen hebben. Dat bedrijven een rol spelen in al die maatschappelijke kwesties.

Interessant ook om te horen dat het hele denken over maatschappelijk verantwoord ondernemen aan het veranderen is. Was dat vroeger een aardigheidje voor erbij, nu proberen ze dat integraal onderdeel te laten zijn van de bedrijfsfilosofie. Investeerders, journalisten en andere externe partijen vragen dan wel om objectieve informatie daarover. Want aan geouwehoer hebben we niks.

Een dwingende factor is de millennial. Wil een groot bedrijf aantrekkelijk zijn als werkgever voor de jongste generatie dan is maatschappelijke relevantie van het grootste belang. Peter Oosterveer van Arcadis:

"De mensen die nu aan een carrière beginnen,, kijken meer dan ooit naar de maatschappelijke relevantie. Die voelen zich zeker niet per definitie voor langere termijn verbonden aan een bedrijf. Als de maatschappelijke relevantie na twee, drie jaar niet aangetoond is, stappen ze moeiteloos op."

Alex Wynaendts van Aegon:

"Uiteindelijk wil iedereen werken in een bedrijf waar er iets meer is dan gewoon van 8 tot 6 je baan doen. De jongere generatie komt niet in een bedrijf werken als ze niet het gevoel hebben dat ze ergens positief aan bijdragen."

Allen verwezen naar de brief van superinvesteerder Larry Fink van BlackRock (zie ook quote de la semaine onderaan de nieuwsbrief). Die schreef in een publieke brief aan ceo's dat succesvolle bedrijven een duidelijke purpose moeten hebben. Al die bedrijven zullen zich af moeten vragen: waartoe zijn wij op aarde? Aandeelhouderswaarde en maximale winst zijn dan veel te beperkte antwoorden. Laten we hopen dat het geen blabla blijkt te zijn, maar een echte nieuwe trend.

Overigens, om misverstanden te voorkomen: die bedrijven maken deze beweging niet omdat het filantropische instellingen zijn. Het is een nieuw businessmodel, het blijft dus wel business.

Voorlopig geef ik ze het voordeel van de twijfel. Deze rijdende trein gaat niet meer stoppen, vermoed ik. Onlangs interviewde ik telefonisch Oxford-professor Colin Mayer die een groot project doet over de nieuwe rol van bedrijven:

"Vertrouwen is zeer belangrijk voor bedrijven. Als de samenleving vertrouwen in je heeft, krijg je betrokken medewerkers en trouwe klanten. De vraag die bedrijfsbestuurders zich moeten stellen, is: waartoe zijn wij op aarde? De winstmaximalisatie moet worden vervangen. Bedrijven zouden winstgevende oplossingen moeten bieden voor de problemen van mensen en van onze planeet, in plaats van problemen creëren voor mensen en voor onze planeet.”

Lomp platform

VOLGENS DE RECHTER ZIJN de maaltijdbezorgers van Deliveroo in loondienst. Maar daar trekt het bedrijf zich niks van aan. Als een fietser niet zijn vinger opsteekt om een arbeidsovereenkomst op te eisen, verandert er niets. En die vingers zijn nu eenmaal niet omhoog gegaan.

Collega's Ertan en Basekin en Harry van Gelder spraken deze week met Stijn Verstijnen, de directeur van Deliveroo Nederland. In dat interview maakt hij duidelijk dat er dankzij de rechter 'vooral veel onduidelijkheid' is. Dat komt niet omdat het vonnis niet duidelijk is, maar omdat hij het er niet mee eens is. Hij gaat het vonnis dan ook niet uitvoeren:

"De huidige manier van werken blijft gewoon bestaan. Wij krijgen niet voor niets gemiddeld meer dan tweeduizend aanmeldingen per maand. Ik sta er volledig achter wat wij momenteel doen. We nemen de uitspraken uiterst serieus. Als er al bezorgers zijn die zich melden, dan moet de situatie per bezorger worden bekeken. Er is te veel onduidelijkheid."

Ik heb in de vorige nieuwsbrief al geschreven dat het Nederlandse arbeidsrecht zo niet werkt. Het is geen keuzemodel, net wat je uitkomt. Maar daar komt Verstijnen nog wel achter als de Belastingdienst, het pensioenfonds en de cao-partijen op de stoep staan.

Het zijn de schaduwkanten van de platformeconomie. Enerzijds bieden die vernieuwing, anderzijds is het businessmodel op sociaal gebied aan de karige kant. Een veel extremer voorbeeld is Uber. De Volkskrant had een ronduit onthutsend interview met Thijs Emondts, general manager van Uber Benelux, naar aanleiding van een reeks aan ernstige ongevallen met Uber-taxi's.

De interviewers zijn benieuwd hoe Uber die taxichauffeurs opvangt. In het verleden was er geen enkele nazorg. Is dat nu verbeterd? Die chauffeurs lopen immers ook een trauma op. Op de vraag of er inmiddels met alle zes betrokken chauffeurs gesproken is, zegt Edmondts:

"Voor zover ik weet hebben we iedereen gesproken, dat kan telefonisch zijn en het kan ook in ons support center zijn."

Of ze dan ook een arm om zich heen krijgen? Nee, niet per se. Maar de woordvoerder heeft nog wel een toevoeging:

"Er wordt wel altijd gevraagd aan de chauffeurs hoe het met hen gaat. Sowieso telefonisch, maar mogelijk ook face to face."

Waarom de baas dat niet zelf doet? Dat zou toch normaal zijn, dat je baas betrokken is. Nee nee, niet Edmondts:

"Nee, daar hebben we specialisten voor. Dat is een Engelstalig team, dat voert dit soort gesprekken voor heel Europa, het Midden-Oosten en Afrika. (...) Ik ben daar zeker niet de beste in, ik heb daar geen training in gehad."

Waarom moet die prachtuitvinding van de Uber-app nu zo besmeurd worden een door asociale, harteloze bedrijfscultuur? Kan ik nu nog wel met goed fatsoen een Ubertje bestellen?

Sjokken door de sneeuw

ERIN EN ERUIT. ZO beleeft premier Mark Rutte het World Economic Forum. In anderhalve dag spreekt hij meer mensen dan ik in een hele week. Jaloersmakend.

Verschil moet er zijn. Ik arriveerde zondagavond in Klosters, een dorp op 25 minuten rijden van Davos. Zaterdagochtend vertrek ik weer. Ruim de tijd, zodat ik maximaal flexibel ben om afspraken te maken.

Premier Mark Rutte arriveerde woensdagmorgen in Davos, sliep hier één nacht en vertrok weer op donderdagavond. (De dagen ervoor was hij op Curaçao en Aruba, vandaag zit hij de ministerraad voor na een woelige politieke week.)

Even vergelijken: wie besteedt zijn World Economic Forum het best? In een week tijd spreek ik 1 premier, 2 ministers, 4 ceo’s, 1 tech-expert, 1 academicus, 1 popster en nog wat loslopende mensen. Rutte treedt op in 6 panels (gooit daarbij een bommetje richting Brussel om de softe aanpak van Italië) en spreekt 25 mensen (waaronder de nieuwe president van Brazilië en de topmannen van Apple en Alibaba).

Ik zei het al: verschil moet er zijn. Maar hier zijn de verschillen wel heel jaloersmakend. Het moordende schema van Rutte tekent wel de manier waarop de meeste bezoekers van Davos hun dagen slijten. Superefficiënt.

De dagen beginnen hier vroeg, doorgaans met een ontbijtsessie. En ze eindigen laat, met een diner. Tussendoor wordt er oeverloos genetwerkt.

Persoonlijke assistenten of perswoordvoerders zijn daarbij verantwoordelijk voor het schema dat hun ceo of politieke baas moet afwerken. „En als er een saaie meeting tussenzit, krijg ik op m’n donder”, zei een assistent van een ceo deze week.

Rutte heeft vermoedelijk maar weinig locaties in Davos gezien. Hij had woensdag zijn eerste bijeenkomsten in de zogeheten SDG-tent, vernoemd naar de Sustainable Development Goals. Gesponsord door DSM en daarom voor Rutte eigenlijk de Hollandse tent. Verder sleet hij zijn uren in het congrescentrum waar de discussiepanels zijn en waar ’public figures’ zoals hij toegang hebben tot de talloze kleine kamertjes voor ’bilateraaltjes’.

De Nederlandse ceo’s zijn ook veel in dat congrescentrum maar misschien nog wel meer erbuiten. Ze spreken af in hotellobby’s of hebben in zalen in die hotels hun eigen schaduwprogramma van discussies met internationale hotshots. Zo zat Rabo-baas Wiebe Draijer deze week in een sessie over ontbossing in hotel Derby, met Al Gore en Jane Goodall.

Wat die ceo’s dan te doen staat van afspraak naar afspraak is eindeloos sjokken door de sneeuw. IJzertjes onder de nette schoenen, zodat ze niet onderuit gaan op de gladde stoepen. De stappentellers maken overuren. Als je, zoals ABN Amro-ceo Kees van Dijkhuizen, een woordvoerder bij je hebt zonder badge (Davos is de enige plek waar de journalist meer rechten heeft dan de woordvoerder) dan moet je ook nog veel omlopen om het afgegrendelde deel van de Promenade te omzeilen. Lopen van de ene kant van het congrescentrum naar de andere kant, duurt dan zomaar 20, 30 minuten.

En dat bij min 11 graden of ’s avonds min 14, 15. Maar de Hollandse bobo’s geven er niet om. Of het nou Tom de Swaan is, president-commissaris bij ABN Amro, of Frans van Houten, ceo van Philips, iedereen is driftig aan de wandel. En ze genieten er ook nog van. Die frisse buitenlucht zorgt voor onverwoestbare humeuren.

Mijn afspraken kunnen nooit zo efficiënt zijn. Ik ben als journalist afhankelijk van wanneer er een half uurtje in de overvolle agenda van een minister of ceo beschikbaar is. En dan moet je je daarnaar voegen.

Ook als je wordt gevraagd voor een afspraak op de laatste dag om 8 uur in een hotel net voorbij het congrescentrum. Dan moet je gewoon op tijd klaar staan voor de shuttlebus van Klosters naar Davos. Niet klagen, gewoon zorgen dat je op tijd bent.

Nou, dat lukte. Zeker 20 minuten te vroeg zat ik klaar in de hotellobby, wachtend op mijn afspraak. Nog een laatste interview en dan kan ik mijn afrondende verhaal voor de zaterdagkrant gaan tikken.

Totdat tot mij doordrong dat er iets met die afspraak was. Even terugkijken in het sms-verkeer met de woordvoerder. O ja, hij was verplaatst. Naar 9 uur. Wat stom. Had ik ook maar een assistent die al mijn afspraken strak inplant en steeds zorgt dat ik overal op tijd ben. Helaas, dat is alleen voorbehouden aan premiers, ministers en ceo’s.

Quote de la semaine

"Het doel van een bedrijf is niet alleen maar een slogan of marketingcampagne; het is de fundamentele bestaansreden van een bedrijf - wat het elke dag doet om waarde te creëren voor betrokkenen. (...) Het doel van een bedrijf verenigt management, medewerkers en gemeenschappen. Het zorgt voor ethisch gedrag en zorgt voor een essentiële controle op acties die indruisen tegen de belangen van betrokkenen. Het doel van een bedrijf geeft richting aan de cultuur, biedt een raamwerk voor consistente besluitvorming en draagt ​​uiteindelijk bij aan het bereiken van lange termijn financieel rendement voor de aandeelhouders van uw bedrijf."

Larry Fink, ceo van BlackRock, de grootste vermogensbeheerder ter wereld.

Song of the week - World Economic Forum ten einde...

Linkjes Davos

Lees mijn eindverhaal Ceo's worstelen met 'gele hesjes'

Lees mijn voorverhaal Volop pessimisme in Davos

En luister (kijk) mijn bijdrage aan BNR Nieuwsradio terug:

Reply

or to participate.