Paul Polman vertrekt als ceo van Unilever. De duurzaamheidsgoeroe werd het gezicht van de dividendbelastinglobby. Wat te denken van zijn nalatenschap? Wat als apps als Uber, Temper en Deliveroo hun opmars voortzetten? Hoe verandert dat de arbeidsmarkt? En waarom geeft Sybrand Buma de FNV zijn zin zonder dat er een pensioenakkoord is gesloten? Veel leesplezier deze week. Reacties en likes worden op prijs gesteld. Luister ook DFT-podcast #4 over de kloof tussen bedrijfsleven en samenleving hier.

When I'm 62

PAUL POLMAN (62) VERTREKT ALS baas van Unilever. Ooit gevierd als groene paus, bij zijn abdicatie is zijn imago flink afgebladderd. Hij is de verpersoonlijking geworden van de kloof tussen samenleving en bedrijfsleven. Een roemloos einde van een lange carrière.

Polman wilde tien jaar geleden bij zijn aantreden aantonen dat het mogelijk is een beursbedrijf te ontdoen van zijn hijgerigheid. De kwartaalcijfers werden geschrapt, er kwamen duurzaamheidsdoelen. Geen analist stelde hem ooit een vraag over armoede of klimaat, zo klaagde Polman, maar hij bleef zich inzetten voor een betere wereld.

Hij boekte wel degelijk resultaten, zo beschreef het FD vorige maand:

Bij dat profiel stond ook deze grafiek:

Het bleef een worsteling. Want analisten en beleggers rekenden Polman uiteindelijk gewoon af op zijn financiële prestaties. Collega Harry van Gelder schreef deze week:

Gaat Polman de geschiedenis in als duurzaamheidskoning? Vermoedelijk niet. Toen het grote publiek hem leerde kennen - dat was pas dit jaar - was dat als voorvechter van de afschaffing van de dividendbelasting. Het duurde een tijdje voordat premier Mark Rutte het wilde toegeven, maar deze maatregel bleek primair bedoeld om Unilever naar Rotterdam te halen.

De maatschappelijk verantwoorde manager bleek weinig op te hebben met diezelfde maatschappij. Er was veel verzet tegen dit cadeautje voor buitenlandse beleggers - in zijn geval Britse - die moesten worden overgehaald om de verplaatsing van het hoofdkantoor van Londen naar Rotterdam goed te keuren. Veel mensen vonden het prijskaartje van €2 miljard wat al te gortig.

Polman bleek weinig geduld te hebben met politiek en media. Hij verscheen tot twee keer toe voor de camera's. Eén keer om zich te beklagen over journalisten die niet hun best deden om voorstanders van zijn plan te zoeken en één keer om de politiek de schuld te geven van het niet-doorgaan van de verhuizing naar Rotterdam. Die eerste keer leverde deze opmerkelijke beelden op:

Vorige week gaf Polman een interview, dat met terugwerkende kracht een afscheidsinterview blijkt te zijn. Daarin is hij een ronduit boze man, verongelijkt, ongeduldig en ongevoelig. Niet eerder zo'n knorrige wereldverbeteraar gehoord:

Suddenly, I'm not half the man I used to be

EVEN LOS VAN AL het dividendbelastingedoe, is het Paul Polman gelukt om een groot beursbedrijf een andere koers te laten varen? Een koers waarbij beleggers die louter op kortetermijngewin gericht zijn een toontje lager zijn gaan zingen? Zijn die aanheelhouders van Unilever meegegaan in het duurzaamheidsdenken van Paus Polman?

Mwah.

Lange tijd weerstond Polman de roep van beleggers om snel rendement. Hij streed een eenzame strijd en was goed op weg. Collega Harry van Gelder merkte op dat Polman als golden boy zou zijn herinnerd als hij twee jaar geleden was vertrokken. Maar alles veranderde toen Kraft Heinz een poging deed om Unilever over te nemen.

Polman sloeg dat met succes af. Maar toen bleek ook dat zijn bedrijf kwetsbaar was geworden voor dergelijke vijandige overnames. En vanaf toen deed Polman allerlei concessies aan zijn aandeelhouders. Hij kocht eigen aandelen in, verhoogde het dividend, liet de beschermingsconstructie los, ging financiële doelen stellen, sneed harder in de kosten en wilde de bedrijfsstructuur vereenvoudigen.

Kortom, net als een gewoon bedrijf dus.

Wat nu zo fascineren is, dat Polman uiteindelijk zijn aandeelhouders wel degelijk in beweging kreeg. Alleen niet op de manier die hij zelf in gedachten had. Unilever heeft wel degelijk maatschappelijk bewuste aandeelhouders. En die begonnen zich steeds meer te roeren, niet over klimaat maar over de beloning.

"Wij vinden dat moeilijk passen bij een bedrijf met een duurzaamheidsprofiel als Unilever'', zei directeur Rients Abma van Eumedion, de belangenclub van institutionele beleggers, dit voorjaar op de aandeelhoudersvergadering. Op tafel lag het voorstel om de opvolger van Polman als welkomstpremie meteen al minimaal vier keer het vaste salaris van €1,7 miljoen te geven. De ceo zelf zou bij normaal presteren een salarisstijging van 8% tegemoet kunnen zijn. En bij uitzonderlijke prestaties kan zijn beloning stijgen van €11,4 miljoen naar €13,7 miljoen per jaar.

Opnieuw: hoeveel gevoel had deze maatschappelijk verantwoorde manager met maatschappelijke gevoelens? In 2015 zei Polman tegen de Washington Post: "I am ashamed of the amount of money I earn." Iedereen mag zelf bepalen hoe geloofwaardig die deze uitspraak vindt.

Leger zzp'ers

DE UBERS, DELIVEROOS EN TEMPERS rukken op. Weliswaar beslaan platforms nog maar 4% van de arbeidsmarkt. Maar de trend om werk via apps te verdelen is onstuitbaar, zo stelt het economisch bureau van ING. En dat heeft grote betekenis voor de arbeidsmarkt. Want deze apps werken het liefst met zzp'ers voor de maximale flexibiliteit. Niet voor niets stapte maaltijdbezorger Deliveroo over van dienstverbanden op zzp-schap.

ING onderzocht welke beroepen geschikt zijn om in de toekomst via platforms te gaan werken. Dat kan gaan om eenvoudig en repetitief werk, zoals laders en lossers. Of werk dat je gemakkelijk vanuit huis kunt doen, zoals ict-werk. Verder denkt ING dat seizoenswerk geschikt is.

ING komt tot dit lijstje:

Dan is het vervolgens tellen in de CBS-statistieken. Want daar is een enorme rijkdom aan informatie op beroepsniveau aanwezig. ING gaat ervan uit dat het vooral uitzendwerk, nulurencontracten en oproepkrachten zullen zijn die in de nabije toekomst (ergens in de komende 5 tot 10 jaar) de overstap kunnen maken naar zzp-werk via de app. Neem Temper dat nu horecapersoneel bemiddelt en nu ook al met de retail bezig is.

In de scenario's van ING hangt het er sterk vanaf of het kabinet al dan niet iets verandert aan de zzp-regelgeving. Onlangs maakte minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken bekend dat dit is uitgesteld met een jaar wegens juridische problemen. Worden de mogelijkheden voor zzp-verbanden beperkt, dan voorziet ING een stijging van het aantal zzp'ers met 200.000. Blijven de sluizen openstaan, dan komt de teller op 1 miljoen extra zzp'ers.

Het zijn natuurlijk maar schattingen, dus het komt niet op 10.000 meer of minder aan. Het gaat om de beweging. En die is in potentie fors. ING concludeert dat ook:

Echt ondernemerschap is natuurlijk hartstikke goed. Niets mis met mensen die vrijheid willen in hun werk en als ondernemer zorgen voor dynamiek in de economie. Maar in dit soort scenario's ontstaat een grootschalige ondermijning van de collectieve regelingen rond ziekte, arbeidsongeschiktheid en pensioen waar we nu nog niet op bedacht zijn. Hoe wenselijk is dan de opmars van zó'n groot leger zzp'ers?

Lang zal die leven

HET KAMERDEBAT OVER DE mislukte pensioenonderhandelingen heeft één concreet resultaat opgeleverd. De één-op-één-koppeling tussen AOW-leeftijd en levensverwachting gaat op de helling. Bij de verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar in 2021 was afgesproken dat die leeftijd daarna net zo hard zou oplopen als de levensverwachting. Daarmee was de gemiddelde periode dat iemand AOW kon krijgen gefixeerd op 18 jaar en een beetje. Een jaar langer leven betekent dan een jaar langer werken.

De FNV wilde die koppeling anders maken, bijvoorbeeld 50/50. Hoewel het overleg is geklapt, pakt de politiek dit nu toch op. Tijdens de onderhandelingen had het kabinet al toegezegd een onderzoek hiernaar te doen. Er was achter de schermen veel gebakkelei over de daarbij behorende teksten. Zou de commissie een open opdracht krijgen of een bepaalde richting in worden geduwd? Uiteindelijk zou het kabinet aangeven dat de huidige één-op-één-koppeling onhoudbaar is. Ook de fractievoorzitters van de vier coalitiepartijen waren bereid bij het rondkomen van een pensioenakkoord zich hierachter te scharen.

Het was dan ook een coalitieleider, CDA-voorman Sybrand Buma, die afgelopen week in het pensioendebat het voortouw nam. Hij diende een motie in waarin om zo'n onderzoek werd gevraagd:

Het zou heel veel geld kosten op de langere termijn als de koppeling losser wordt. Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken had laten berekenen dat het prijskaartje uitkomt op €6 miljard structureel. Maar onlogisch is het niet om de koppeling niet meer één-op-één te doen. Achteraf was deze stap wat al te driest.

We leven weliswaar steeds langer, maar moet je die extra jaren alleen maar naar de werkende periode schuiven? Zeker gezien het feit dat die extra levensjaren lang niet altijd in gezondheid worden doorgebracht? Kijk maar eens wat de levensverwachting van 65-jarige de afgelopen jaren heeft gedaan:

Tussen 1981 en 2017 is de levensverwachting gestegen van mannen gestegen met 4,6 jaar voor mannen en 2,6 jaar voor vrouwen. Maar de levensverwachting in goede gezondheid ging minder hard omhoog: met 3 jaar voor mannen en 2,4 jaar voor vrouwen. Als die ontwikkeling zich doorzet, groeit de verhouding tussen werkzame jaren en AOW-jaren in goede gezondheid scheef. Als die AOW-periode gefixeerd blijft op 18 jaar en een paar maanden, dan is dat voor een steeds groter deel niet meer in gezondheid.

Benieuwd waar die adviescommissie mee gaat komen. Vooral ook hoe de kosten ervan opgevangen zullen worden. Want het kost serieus geld en er staan dus per definitie pijnlijke andere ingrepen tegenover.

Quote de la semaine

PvdA-leider Lodewijk Asscher wil in het pensioendebat in de Tweede Kamer weten wat het kabinet te bieden had in de onderhandelingen.

Song of the week - Unilever-baas vertrekt