Vanaf de Bilderbergconferentie leg ik de laatste hand aan deze nieuwsbrief. Ik weet het, de Bilderbergconferentie klinkt heel mysterieus en complotterig. Maar dit is niet die wereldregering onder leiding van prins Bernhard, dit is de landelijke toogdag van werkgeversclub VNO-NCW. Voor de 61e keer komen leden van VNO bijeen in Oosterbeek om over actuele thema’s te praten en te netwerken. Hier gelden de Chatham House Rules, die ik kan er geen verslag van doen. De enige tip van de sluier die ik hier kan oplichten is dat Jan Peter Balkende hier doorgaans op vrijdagavond het licht uitdoet.

In de nieuwsbrief deze week aandacht voor Europa, Rondom een nieuw op te zetten investeringsfonds ontstaan (klassieke) spanningen tussen Noord en Zuid. Spanningen die ook het hart van het kabinet hebben bereikt, getuige de ruzie tussen de premier en een vicepremier. Ook kwam er Europees nieuws rond de strijd tegen inflatie. De Europese Centrale Bank bracht beurzen in beroering met een nieuw rentebesluit. Tot slot schrijf ik over het veelbezochte Catshuis deze week. Het was een komen en gaan van polderbobo’s en topmensen uit het bedrijfsleven.

Dank weer voor alle reacties afgelopen week. Onderaan staat een reageerknop, die brengt je automatisch bij mijn mail-adres. Ik ben benieuwd wat je van deze nieuwsbrief vindt. Als je die de moeite waard vindt, laat het dan aan vrienden, familie en collega’s weten. Er kunnen altijd lezers bij!

Veel leesplezier.

Achterklap

Het is allemaal ‘dorpsroddel en achterklap’, mopperde minister Sigrid Kaag van Financiën vrijdag. RTL Nieuws kwam donderdag met het verhaal dat zij knallende ruzie had gekregen met premier Mark Rutte. De Telegraaf kreeg dat ook bevestigd van Haagse bronnen en kwam zelf ook met dit verhaal.

Volgens deze berichten was Rutte flink uit zijn slof geschoten richting de vicepremier, waarop zij wegliep. Pas na excuses van zijn kant bedaarde de stemming weer en kon het overleg worden vervolgd. Inzet van het gesprek was de manier waarop de Europese Unie bedrijven wil ondersteunen, in reactie op een grootschalig Amerikaans subsidieplan (de Inflation Reduction Act). De grote vraag is: moet Brussel daar nu wel of niet een nieuw fonds voor optuigen? Zuid-Europa ziet dat wel zitten, schreef collega Alexander Bakker eerder deze week. Maar in Noord-Europa zijn twijfels. Dit slaat een wig in de coalitie, want VVD’er Rutte is veel terughoudender dan D66’er Kaag.

De manier waarop Kaag de berichtgeving tegenspreekt is veelzeggend. Het lijkt alsof ze het nieuws van RTL en Telegraaf ontkent, maar dat doet ze niet. Ze probeert het vooral kleiner te maken. Het ging ‘om helemaal niets’, aldus Kaag. Het was ‘een communicatiemisverstandje’ en ze noemt het ‘verdrietig’ dat uit vertrouwelijke overleggen wordt gelekt. Oftewel: het is wel degelijk gebeurd, maar Kaag wil niet dat de buitenwacht weet dat zij en de premier soms keihard botsen.

Het gaat ook niet om niets. Opnieuw staat de Europese Unie op het punt om voor honderden miljarden aan Europees geld beschikbaar te stellen. Dat begint een trend te worden. Bij elke crisis gaat de EU massaal geld lenen om dat tegen gunstige voorwaarden aan de lidstaten te verstrekken. Eerst het euronoodfonds in de eurocrisis, toen het herstelfonds in de coronacrisis en nu dit fonds in de energiecrisis? Het plan stuit op de klassieke noord-zuid-tegenstelling.

Nu de steun van de centrale bank wegvalt, zoeken zuidelijke landen andere manieren om aan financiering van al hun plannen te komen. Met een oplopende rente wordt het voor een land als Italië steeds duurder om zelf die plannen te financieren. Als Brussel dan weer klaarstaat met goedkoop geld, waarom niet? Maar dit ligt gevoelig in landen als Nederland en Duitsland. Maar ook Ierland zit in het kamp van de tegenstanders. Als je onderstaand plaatje ziet, begrijp je waarom:

Ierland heeft zich na de bankencrisis op eigen kracht uit de misère geworsteld. Het land had een staatsschuld van bijna 120% en heeft dat eigenhandig, door forse ingrepen in de begroting én hervormingen van de economie, naar ruim onder de 60% gekregen. Terwijl het land in de eurocrisis nog bij de hulpbehoevenden hoorde, staat het er nu heel sterk voor. Eenzelfde verhaal is over de Baltische staten te vertellen.

Het is niet zo raar dat Ierland wat meewarig kijkt naar het economische drama van Italië. Waarom is dat land nog steeds niet in staat geweest de groeimotor van de economie weer aan te krijgen? Vaak wordt gezegd dat de Italianen het helemaal niet zo slecht doen, dat hun begrotingssaldo er goed voorstond, maar dat uitblijven van groei ervoor zorgt dat de loodzware schuldenlast niet vermindert. Dat kan allemaal waar zijn. Veel bezuinigen is misschien ook niet het juiste of het enige medicijn voor het land. Maar hervormingen om de economie weer aan de praat te krijgen zouden dat zeker wél kunnen zijn. En dat gebeurt al jaren onvoldoende.

En die ruzie tussen Kaag en Rutte? Was dat nu roddel en achterklap? Mwah. Rutte kwam er in zijn wekelijkse persconferentie op terug. Er was sprake van een ‘raar misverstand’. En: “Ik zat fout.”

Rente

Maar dit was niet de bedoeling. De Europese Centrale Bank (ECB) verhoogt de rente, kondigt ook nog eens heel concreet een volgende rentestap aan en beleggers vieren feest. Alsof het einde van de renteverhogingen in zicht is.

Donderdag maakte de ECB bekend dat de rente wordt verhoogd van 2% naar 2,5% en in het persbericht wordt heel expliciet gemeld dat de rente in maart nog eens wordt verhoogd met 0,5 procentpunt, naar 3%. Dat moet heel ferm en stevig overkomen. De ECB heeft maar een doel voor ogen, namelijk bestrijding van de hoge inflatie.

Maar beleggers zagen een heel andere boodschap: na maart kon het wel eens afgelopen zijn met dat rentebeleid. Dat de financiële markten de rentebeslissing zo interpreteerden kon je het duidelijkst zien op de obligatiemarkt. De rente op 10-jarige Italiaanse staatsleningen daalde hard nadat de ECB haar besluit bekend had gemaakt. En de persconferentie die ECB-president Christine Lagarde daarna hield veranderde daar niks aan.

In de grafiek zie je een duidelijke dip rond het moment van de ECB-vergadering. En dat is een tegenstrijdige reactie: de formele rente wordt door de ECB verhoogd, de marktrente daalt. Dat is precies niet wat de centrale bank beoogt, want door de rente te verhogen wordt de rem op de economie ingetrapt en de marktbeweging leidt tot het tegenovergestelde. Het is de bedoeling van de ECB om lenen duurder te maken. Dat heeft gevolgen voor hypotheken, bedrijfskredieten en voor lenende overheden. Zo moet de economie enigszins ingetoomd worden en dat zou de inflatiedruk moeten verminderen.

Uit de reacties en analyses bleek dat analisten in verwarring waren over wat de ECB nu precies wil. ING stelde dat het besluit en de persconferentie ‘meer mist dan helderheid’ hadden verschaft. Blijft de ECB nu volop de inflatie bestrijden of kondigt ze juist impliciet aan dat het einde daarvan in zicht is? Lagarde deed haar best om dit toe te lichten, maar het punt kwam blijkbaar bij analisten niet over. En dus ook niet bij beleggers, want ook de aandelenkoersen schoten omhoog.

Heldere communicatie doet er toe. Want de ECB probeert niet alleen de inflatie omlaag te krijgen, ze probeert vooral de inflatieverwáchtingen te verlagen. Het draait daarbij om de geloofwaardigheid van de centrale bank en om de manier waarop financiële markten hun verwachtingen inprijzen. Van belang is daarom dat de ECB helder is en een eventuele bijstelling van het beleid voorzichtig en ruim van te voren duidelijk maakt. Een centrale bank wil geen onrust op de markten en wil dat de economie ook rustig reageert. In december koos Lagarde nog duidelijk voor een ‘hawkish’ toon, waarbij de havik staat voor een stevige en conservatieve centrale bankier. Nu werd dit besluit als ‘dovish’ geduid, waarbij de duif staat voor een losser en minder strikt beleid.

Van alle analyses die ik las was die van Edin Mujagić, hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer, het vernietigendst:

Hij vermoedt dat de centrale bank verdeeld begint te raken. Dat de zuidelijke bestuurders het zo langzamerhand welletjes vinden. Hun regeringen hebben immers het meeste last van oplopende rentes. Daar zouden dan de haviken van de noordelijke landen tegenover staan. Of hij gelijk heeft dat Lagarde die uitersten in deze persconferentie bij elkaar probeerde te houden weet ik niet. Maar duidelijk is wel dat dit heel ingewikkeld is voor de ECB. Door de extreem lage rente en het opkoopprogramma heeft de bank steeds landen als Italië ondersteund. Nu er prioriteit moet worden gegeven aan bestrijding van inflatie valt die steun weg en kan het in de toekomst spannend worden voor dat land.

Catshuis

Het was een druk weekje in het Catshuis, de ambtswoning van onze premier. Als het Catshuis wordt benut voor een overleg weet je dat er iets belangrijks aan de hand is. Donderdag en vrijdag ontving het kabinet tot twee keer toe een stevige delegatie uit bedrijfsleven en polder.

Donderdag moesten glooien worden gladgestreken tussen tussen de ministers en het Nederlandse bedrijfsleven. Onlangs gooide Peter Berdwoski, topman van Boskalis, een steen in de vijver. Hij beklaagde zich erover dat het bedrijfsleven nauwelijks gehoord wordt. Ingrid Thijssen, voorzitter van werkgeverslobby VNO-NCW, stelt dat het vestigingsklimaat in Nederland verslechtert en dat bedrijven overwegen te vertrekken.

Na de toestanden rond de dividendbelasting was er al eens eerder een sessie op het Catshuis. Dat werd publicitair nogal een misser van de grote concerns. Daar verschenen ceo’s en president-commissarissen in geblindeerde busjes en onze fotograaf maakte kiekjes vanuit de bosjes. Dat was daarmee een heel lelijk beeld. Nu was de sfeer en de setting anders. Thijssen kwam op de fiets. En in het Catshuis werden niet alleen de usual suspects van grote multinationals utigenodigd, maar was er een mengelmoes van grote concerns, familiebedrijven en start-ups. Aangeschoven waren onder meer Schiphol, Heineken, Philips, Dow Benelux, VDL, SHV, NXP en Techleap.

De toon was wel gezet door dat interview van Berdowksi en door uitlatingen van Thijssen dat er sprake zou zijn van ‘betonrot’. Ondanks alle positieve internationale lijstjes zou ons vestigingsklimaat achteruit gaan. Momenteel houdt VNO-NCW een grote enquête onder zijn achterban waarin specifiek wordt gevraagd waar de zorgen van ondernemers zitten. Ook wordt gevraagd welke bedrijven overwegen om Nederland te verlaten. Overigens is daar recent ook al onderzoek naar gedaan: 23% van de ondernemers zou overwegen bedrijfsactiviteiten te verhuizen.

Catshuis-sessie nummer twee was meteen een dag later. Voorafgaand aan de ministerraad praatte het kabinet bij met de top van werkgevers, vakbonden en voorzitter Kim Putters van de Sociaal-Economische Raad (SER). Het duurde naar verluidt maar een uurtje. Toch schijnt het nuttig te zijn geweest om in deze gespannen tijd tussen werkgevers en vakbonden even de klokken gelijk te zetten. Zeker na al die vruchteloze pogingen vanuit werkgevers afgelopen jaar om in de energiecrisis een soort sociaal akkoord te sluiten.

In het Catshuis is vastgesteld dat het momentum voor zo’n akkoord nu wel voorbij is. Het heeft weinig zin meer om nu nog als kabinet, werkgevers en vakbonden een deal te sluiten over koopkracht, inflatie en lonen. Het kabinet heeft al miljarden uitgetrokken voor de koopkracht en het spel rond de lonen is aan de cao-tafels allang op de wagen. En ondanks de gespannen verhoudingen bij sommige sectoren en bedrijven zijn er ook alweer honderden cao’s gesloten waarin de lonen duidelijk hoger liggen dan voorgaande jaren.

Toch heeft Kim Putters zichzelf een mooie klus bezorgd. Hij gaat dus niet werken aan een akkoord, maar wel aan de Sociaal-Economische Agenda voor de komende jaren. Dat is zo’n breed thema, daar kan hij nog alle kanten mee uit. Deze agenda zou input moeten zijn voor het volgende kabinet en moet ingaan op de vraag waar de kracht van de Nederlandse economie ligt en waar Nederland in de toekomst zijn geld mee moet verdienen. Als hij erin slaagt binnen de SER om werkgevers en vakbonden bij elkaar te brengen, dan kan dit een heel ambitieus project worden. Slaagt hij daar niet in dan zou die agenda zomaar een rij open deuren met een nietje er doorheen kunnen worden.

Geen commentaar

Song of the week - Recordwinst voor Shell

Podcast - Kwestie van Centen

De plannen voor een nieuw Europees miljardenfonds waren aanleiding voor een stevige ruzie tussen premier Rutte en minister Kaag (Financiën). Ook binnen de EU zet de Brusselse geldjacht de verhoudingen op scherp. Tekent Nederland uiteindelijk ’gewoon’ weer bij het kruisje? Presentator Robbert Ophorst en ik bespreken het in een nieuwe aflevering van de podcast ’Kwestie van Centen’. De nood is hoog in Brussel, horen ze van correspondent Alexander Bakker. Maar hebben we de lessen van de eurocrisis wel voldoende geleerd? En hoe houdbaar is de euro nog? Luister de nieuwste aflevering van ‘Kwestie van Centen’ hier. Ook op Spotify en iTunes.

Wil je mij als spreker?

Wil je mij boeken als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail. of lees mijn profiel bij Sprekershuys of mail. Rechtstreeks kan ook: mail mij.

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/