Met een zachte plof landt op stille zaterdag deze nieuwe nieuwsbrief op je digitale mat. Ik kom nog een keer terug op de inflatie en met name op de vraag of werkgevers die moeten compenseren in hun lonen. Verder kijk ik naar de compensatie voor de 'spaartaks'. Tot slot nog een kleine nabrander over FNV waar de sfeer nog altijd opperbest is.

Vind je de nieuwsbrief de moeite waard, laat het me dan weten - maar vooral: laat het weten aan familie, vrienden en collega's. Hoe meer lezers, hoe meer vreugd.

Heel fijn Paasweekend gewenst en veel leesplezier!

Box 3

De concrete gevolgen van het kerstarrest van de Hoge Raad worden duidelijker. Belasting betalen over een spaarrente die mensen nooit hebben gekregen, mag niet meer. En er moet gecompenseerd worden. Omdat de rechters een streep zetten door de huidige berekening van de belasting op vermogen in box 3 staat het kabinet voor een monsterklus: 1) compensatie voor de jaren vanaf 2017 2) noodwetgeving die kersarrest-proof is en 3) een nieuwe box 3 optuigen. Hiervoor heeft staatssecretaris Marnix van Rij van Financiën nu de hoofdlijnen klaar, zodat Tweede Kamer voorkeuren kan aangeven en het kabinet knopen kan doorhakken.

Eén ding is duidelijk: het wordt een dure aangelegenheid. De compensatie én de verminderde opbrengst van een noodregeling voor de jaren 2023-2024 tellen bij elkaar gemakkelijk op tot €15 miljard.

De vragen die het kabinet moet beantwoorden: compenseren we alleen de 60.000 bezwaarmakers of alle mensen die onterecht teveel belasting in box 3 betaalden? Het kabinet neigt ernaar alle mensen te compenseren. En vraag twee: compenseer je alleen spaarders of ook beleggers die minder rendement hadden dan het veronderstelde rendement dat is belast? Het kabinet ziet het niet zitten om aan alle box 3-betalers te vragen wat hun werkelijke rendement was. Dus in alle gevallen zal met fictieve rendementen worden gewerkt, maar de bedoeling is dat die dichterbij de realiteit liggen dan de huidige.

De manier waarop wordt gecompenseerd bepaalt ook meteen hoe de noodwetgeving eruit ziet. Want de huidige belasting is juridisch niet houdbaar. De compensatie geldt voor 2017-2022, de tijdelijke wet voor 202-2024 en dan moet er in 2025 een definitieve nieuwe vermogensbelasting zijn.

Afhankelijk van de keuzes die het kabinet maakt zal het prijskaartje uiteenlopen van bijna €7 miljard naar een dikke €11 miljard. En dan moet het kabinet er ook nog rekening mee houden dat een andere belasting (die sowieso lager uitpakt) ook in de toekomst geld kost. Inkomsten waarop wel was gerekend. En zo loopt de teller op tot ongeveer €15 miljard tot en met 2024.

Per 2025 moet er dan eindelijk een belasting op echt rendement komen. Dan worden je echte spaarinkomsten en je echte beleggingsrendementen belast in plaats van de huidige fictieve rendementen. Daar staat het kabinet ook nog voor een keuze: een vermogenswinstbelasting of een vermogensaanwasbelasting. In het eerste geval worden alleen gerealiseerde winsten belast, in het tweede geval wordt de toename van vermogen belast. Concreet: belast je winst op aandelen pas als je die aandelen met winst verkoopt (vermogenswinstbelasting) of ook al als je papieren koerswinsten hebt (vermogensaanwasbelasting)?

Dat is nog geen gemakkelijke keuze. Met een vermogensaanwasbelasting voorkom je dat mensen strategisch hun vermogens vasthouden om belasting uit te stellen (een probleem met box 2). Maar hoe rechtvaardig is het als je belasting betaalt over een beleggingsrendement dat je alleen op papier hebt? Moet je dan een deel van je aandelen verkopen om de belasting te kunnen betalen over die papieren winst?

Boodschappen

Al maanden schrijf ik over de inflatie, in de krant en in deze nieuwsbrief. En ik had ondertussen wel de indruk dat mijn boodschappen duurder werden. Maar ik had er nog nooit goed naar gekeken. Totdat ik bij het bestellen van de wekelijkse boodschappen zag dat een pak Douwe Egberts-koffie €7,49 was. Wat! Was dat altijd zo duur? Terugbladerend in de mijn inbox zocht ik boodschappen van een maand geleden. Koffie: €6,99. Drie maanden geleden: €6,49. Dat is pas inflatie.

Toen was de beer los. Ik pakte mijn bestellijst van half januari erbij en ging stuk voor stuk de prijzen langs van al die producten op de site van onze supermarkt om te zien wat die nu kosten. Wat bleek? Alle producten samen waren 3,2% duurder geworden in drie maanden tijd. Als ik het precieze boodschappenmandje narekende, dus ook het aantal broden, pakken sap en 0.0%'etjes meerekende, kwam ik op +2,7% uit. Nog geen kattenpis.

Dit is natuurlijk totaal niet representatief. Het gaat maar om één supermarkt en om mijn toevallige boodschappenlijst van half januari. Maar het maakte voor mij wel concreet wat die inflatie voor mijn portemonnee doet. Elke €100 aan weekendboodschappen is gemiddeld €3 duurder. En dat koffie, pasta en alcoholvrij bier bovenaan het ranglijstje staan, kon ik al weten uit het lijstje van de Rabobank dat ik zelf al eens eerder had gebruikt. Daar stond boter en margarine met stip op 1, dankzij de duurdere zonnebloemolie uit Oekraïne.

Wie draait hier nu voor op? De consument? Vorige week schreef ik in mijn nieuwsbrief dat het de vraag is of werkgevers dit gaan compenseren. De totale inflatie (inclusief energie) is inmiddels zó hoog, dat gaan bedrijven echt niet verspijkeren in een hoger cao-loon. Ik kan me nu al helemaal niet meer voorstellen dat werkgevers ingaan op de eis van de FNV tot een automatische prijscompensatie. Dan leggen ze zich vast op een jaarlijks inflatiecijfer dat nu zo ongewis is, dat is een veel te groot risico.

Vorige week beweerde ik nog dat Klaas Knot van De Nederlandsche Bank en premier Mark Rutte vast geen hernieuwde oproep tot loonstijgingen zouden doen, zoals ze dat voor de coronacrisis wel deden. Want deze keer is er de vrees voor een loon-prijsspiraal. Als hoge inflatie zich vertaalt in hoge lonen, dan leidt dat weer tot hogere prijzen en zo zit je in een kringetje. En tóch was dat precies wat Rutte donderdag deed:

Die zag ik niet aankomen. Wellicht is zijn uitspraak ingegeven door het feit dat het kabinet de stijgende prijzen zelf niet nog verder wil compenseren. Dan is wijzen naar de werkgevers een logische keuze. En bang voor de loon-prijsspiraal zoals in de jaren 70 en 80, waar Knot al wel voor gewaarschuwd heeft, is hij ook niet:

Overigens is dat wel precies wat de FNV wél wil, een automatische prijscompensatie. Dat instrument is in de jaren 70/80 bijna overal afgeschaft, juist omdat het inflatie en lonen rechtstreeks aan elkaar koppelt. In de havens bestaat het nog altijd, maar verder bijna nergens meer. De FNV schermt ermee dat er in circa 10 cao's al zo'n apc is afgesproken. Maar als je bedrijven bij de havens niet meetelt, blijft er weinig over. In de meeste gevallen gaat die apc dan pas volgend jaar in. Veel zoden zet het nog niet aan de dijk.

Knot staat ook niet helemaal op de rem. In een hoorzitting in de Tweede Kamer waarschuwde hij ervoor dat de hele inflatie wordt verdisconteerd in de lonen. Maar dat betekent niet dat er helemaal geen ruimte is:

De kerninflatie is de prijsstijging exclusief energie en voedingsmiddelen. Dat is ook het wat minder wispelturige inflatiecijfer waar de centrale bank op stuurt. In Nederland zou die kerninflatie op circa 3,5% uit kunnen komen. Als je dan rekent op een stijging van de arbeidsproductiviteit van ongeveer 1%, dan is er ruimte voor 4,5% loonstijging. (Dit is de manier waarop vakbonden normaliter tot hun looneis komen: inflatie + productiviteit.)

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) stegen de cao-lonen in het eerste kwartaal met gemiddeld 2,4%. Dat zijn nieuwe en reeds afgesloten cao's samen. Werkgeversorganisatie AWVN zegt dat de lonen inmiddels flink oplopen, daarbij kijken de werkgevers alleen naar nieuw afgesloten cao's. In maart stegen de lonen in nieuwe cao's met 3,1%, meldde AWVN deze week:

De werkgevers verweren zich nu al dat de cao-loonstijgingen weer op pre-corona-niveau zijn. Maar de simpele rekensom hierboven leert: er zit nog meer in het vat.

Pensioenstrijd

De ruzies in de FNV krijgen nog een staartje. Al een tijd is FNV Senioren heftig verdeeld over het pensioenakkoord. Vanuit deze afdeling is er nog altijd flink verzet tegen de pensioenplannen, die FNV-voorzitter Tuur Elzinga heeft uitonderhandeld met kabinet en werkgevers. Dat heeft ertoe geleid dat drie mensen van FNV Senioren vlak voor kerst 2021 een laatste waarschuwing kregen, omdat ze zich bleven verzetten tegen het pensioenbeleid.

Eén van deze drie is Jan de Jong, de voorzitter van FNV Senioren. De Jong is ook plaatsvervangend lid in de Sociaal-Economische Raad (SER), hij heeft dus wel degelijk een positie binnen de bond. Nou ja, heeft: had. Want deze week kreeg De Jong een opzeggingsbrief van Elzinga. Omdat het bestuur van FNV Senioren naar buiten heeft gebracht dat het tegen het pensioenwetsvoorstel is, is De Jong per direct geroyeerd:

En hiermee is het nog niet klaar. Elzinga gaat op zoek naar De Jongs medestanders. Eind vorige week heeft het bestuur van FNV Senioren een persbericht en een open brief naar buiten gebracht waarin afstand wordt gedaan van het pensioenvoorstel. En het FNV-bestuur is op zoek naar iedereen die betrokken was bij die actie, zo blijkt uit een andere brief. Dit krijgen de leden van de Sectorraad FNV Senioren te horen:

Gezellige club.

Het pensioenakkoord blijft voor Elzinga een kwetsbaar punt. Als bestuurslid was hij destijds de hoofdonderhandelaar van dit akkoord. Hij is er het gezicht van. Inmiddels is hij de voorzitter van de FNV en een deel van zijn achterban blijft zich verzetten tegen dit nieuwe pensioen. Terecht wijst Elzinga erop dat er een referendum is geweest onder alle FNV-leden in de zomer van 2019 waarin een grote meerderheid instemde met het pensioenakkoord. Ook de uitwerking van het pensioenakkoord in de zomer van 2020 is geaccordeerd, door het Ledenparlement.

De vraag is of je dan kunt verwachten dat alle leden en bestuurders zich er ook achter scharen. Een deel van de gepensioneerden vindt nog altijd dat het huidige pensioenstelsel overeind kan blijven als er een andere rekenrente wordt ingevoerd. Die rekenrente-discussie blijft Elzinga nu voortdurend achtervolgen.

Persoonlijk vind ik - vanuit FNV-belang bekeken - een ander aspect een zinvoller onderdeel om de aandacht op te richten: de zware beroepen. Dat was een zware inzet van de FNV vooraf. Maar wat is er uiteindelijk geregeld voor mensen die jong zijn begonnen met werken en zwaar fysiek of mentaal werk verrichten? Bijna niks. Er is een tijdelijke regeling mogelijk gemaakt waardoor werknemers drie jaar eerder kunnen stoppen als ze hun pensioen naar voren halen en de werkgever het AOW-bedrag wil betalen. Maar voor lang niet alle werknemers is dit op te brengen. En het is dus tijdelijk. Nog altijd hebben kabinet, werkgevers en vakbonden geen idee wat voor permanente regeling hiervoor in de plaats moet komen.

Vooralsnog lijkt het interessantste idee van FNV Havens te komen. Dat is toch weer een poging om met een puntentelling precies te berekenen wat wel en geen zwaar beroep is, zoals in sommige buitenlanden gebeurt. Maar daar is sinds de presentatie ervan een jaar geleden ook niks meer van vernomen. Zou het ermee te maken hebben dat het plan van FNV Havens-voorman Niek Stam komt? De luis in de pels (pain in the ass, voor mijn part) van Tuur Elzinga.

(Hier hou ik op. Want anders krijg is als trouw lid van de NVJ straks ook een royementsbrief op de mat ;-)

Geen commentaar

Song of the week - Schot in box 3-reparatie

Dalende huizenprijzen, oplopende hypotheektarieven en een torenhoge inflatie vanwege de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne. Is dit het moment om toe te slaan op de huizenmarkt? In de podcast Kwestie van Centen werpen Martin Visser en Herman Stam een kritische blik op alle rapporten die onlangs zijn verschenen. Ondertussen slaat de bouwsector alarm. Minister De Jonge voor Volkshuisvesting belooft wel dat er ieder jaar 100.000 nieuwe woningen bijkomen, maar er is grote scepsis of hij dit gaat halen. Lost hij de bouwcrisis wel op?

Podcast

Dalende huizenprijzen, oplopende hypotheektarieven en een torenhoge inflatie vanwege de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne. Is dit het moment om toe te slaan op de huizenmarkt? In de podcast Kwestie van Centen werpen Martin Visser en Herman Stam een kritische blik op alle rapporten die onlangs zijn verschenen. Ondertussen slaat de bouwsector alarm. Minister De Jonge voor Volkshuisvesting belooft wel dat er ieder jaar 100.000 nieuwe woningen bijkomen, maar er is grote scepsis of hij dit gaat halen. Lost hij de bouwcrisis wel op? Luister de nieuwe aflevering hier. Ook op Spotify en iTunes.

Wil je mij als spreker?

Wil je mij boeken als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail naar [email protected]. Of zoek contact met Sprekershuys, lees hier mijn profiel.

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/