Goedemorgen! Deze week zoom ik in op twee onderwerpen: een aanzet tot een langetermijnplan voor corona. Wie kwam hiermee? Een reeks OMT'ers. Wat gebeurt er als medici een plan maken? Pakken ze dan de zorg aan of moet de rest van de samenleving zich maar aanpassen? En verder de puinhopen van Marnix van Rij. De nieuwe staatssecretaris was tegenstander van de huidige spaartaks, maar mag de juridische problemen met die belasting nu wel zelf oplossen.

Reacties en likes zijn weer zeer welkom. Ik probeer zoveel mogelijk te reageren, ik lees ze sowieso allemaal. Vind je de nieuwsbrief interessant, laat dat dan ook weten aan vrienden, collega's en familie. Hoort, zegt het voort.

Veel leesplezier!

Zat

Ze zijn het zat bij het OMT. De medici, virologen en epidemiologen in het Outbreak Management Team vinden dat het anders moet. Steeds maar weer die adviezen voor de korte termijn, vooral gebaseerd op gezondheidsrisico's. Wordt het niet eens tijd dat er ook naar andere aspecten van het leven wordt gekeken? Naar economische gevolgen bijvoorbeeld, of sociale? Waarom bepalen medici eigenlijk het coronabeleid? Het roer moet nou eens om.

Dit klinkt vreemd hè? Twee jaar lang waren het juist mensen buíten het OMT die met deze klacht kwamen. Vanuit de ondernemerswereld, vanuit economen, onderwijs, vanuit de geestelijke gezondheidszorg, vanuit het Sociaal en Cultureel Planbureau. De roep om perspectief in deze eindeloze coronacrisis kwam van alle kanten.

Daarom was het wonderlijk dat uitgerekend vanuit het OMT nu dit geluid kwam, inclusief een aanzet tot een langetermijnplan. In de Volkskrant presenteerden initiatiefnemers arts-microbioloog Jan Kluytmans (OMT) en arts maatschappij en gezondheid Anja Schreijer (OMT) dit plan. Ze zijn het getalm van het kabinet zat:

Dat langetermijnplan van het kabinet moet er deze maand zijn. Dat hebben premier Mark Rutte en zorgminister Ernst Kuipers onlangs in een coronadebat in de Tweede Kamer weer bevestigd. En anders hadden Kluytmans en Schreijer dat even kunnen vragen aan een van de aanwezigen tijdens die ene sessie die ze over dit initiatief hebben genomen. Want Kluytmans zegt wel in de krant:

Maar dat is een beetje raar. Bij de ondertekenaars van het document, én aanwezig tijdens die brainstorm van deze club was Mark Roscam Abbing, programmadirecteur-generaal Samenleving en COVID-19. Hij is nota bene de topambtenaar die aan dat langetermijnplan werkt voor het kabinet. Hij doet het onderdeel economie en samenleving. En dat moet dan worden samengevoegd met de aanpassingen in de zorg (capaciteitsuitbreidingen) en dan slaat VWS er een nietje doorheen en ligt er een plan. (In een eerdere nieuwsbrief schreef ik daar al uitgebreid over.)

Maar goed, om meerdere redenen is niet helemaal duidelijk of we het plan vanuit deze OMT-leden serieus moeten nemen. Ze hebben mensen van buiten laten aanschuiven, zoals dus deze topambtenaar. Maar ook SCP-directeur Kim Putters, TU Delft-onderzoeker Bas Kolen en ondernemer en internetexpert Danny Mekić. Er is wel voor gezorgd dat de mensen uit de medische hoek in de meerderheid bleven.

En dat is te merken. Je kunt namelijk als uitgangspunt nemen: nooit meer lockdown, hoe moet de zorg zich aanpassen? (de lijn van ondernemers en werkgevers). Maar je kunt ook aan de andere kant beginnen: hoe kan de samenleving zich structureel aanpassen? Je raadt het al, deze club kiest de tweede lijn. Sterker nog, het is het uítgangspunt van deze brainstorm dat het zorgdeel wel op orde is:

De brainstormclub ziet drie sporen van beleid: A is vergroten van zorgcapaciteit, B structurele aanpassingen in de samenleving en C zicht houden op de ontwikkelingen. Dat laatste doet het OMT momenteel al, dus dat is ondergebracht. Maar hoe zit het met A en B? In het plaatje staat nog wel dat een expertteam nu kijkt naar de zorgcapaciteit - daar is VWS druk mee bezig. Maar de conclusie van dit brainstormteam daarover is wel duidelijk:

Pardon?

Staat dat er echt? De zorg heeft zich voldoende aangepast? En dat zou al sinds het begin van de coronacrisis gebeuren? Ik weet dat Kuipers als beddenplanner inderdaad een flexibiliteit in de zorgcapaciteit heeft gecreëerd die er tot dan toe nog niet was. Er werd landelijk gepland, in plaats van per ziekenhuis. Maar is er opgeschaald? Zijn er andere vormen van coronazorg gekomen in de ziekenhuizen? Schiet mij maar lek, maar ik heb dat gemist.

Als dat je veronderstelling is, dan is het logische gevolg dat je hele langermijnplan gaat over de manier waarom Nederlanders zich moeten aanpassen. Leren leven met het virus moeten we dus helemaal zelf doen. Door structureel te blijven thuiswerken, door vakanties anders over het jaar te gaan organiseren, door de horeca structureel anders in te richten, door scholen structureel onderwijs op afstand te laten verzorgen enz. enz. (Ik noem maar wat adviezen uit dit rapportje op.)

Dit begint verdacht veel op een lobbystuk van de zorgsector te lijken. Iedereen moet zich aanpassen behalve...de zorg. Waar hebben die niet-medici zich in laten rommelen? Ik vraag me dat af. Wat doet de naam van een topambtenaar hieronder? Hij staat onder het stuk als 'aanwezige' maar vervolgens gaan OMT'ers met deze namen wel de boer op. En Kim Putters dan, de man die de laatste tijd overal roept dat de gevolgen van het huidige coronabeleid voor de samenleving te schadelijk beginnen te worden.

Zouden de OMT'ers het laatste advies van Putters wel hebben gelezen? Zijn naam prijkt weliswaar onder dit 'OMT-document', maar in zijn eigen SCP-advies legde hij wel degelijk de vinger op de juiste zere plek:

Misschien daar eerst eens beginnen voordat we carnaval in juli moeten vieren en de kinderen met de kerst zes weken op 'zomervakantie' moeten?

Box 3

Soms zit de techniek de Belastingdienst in de weg (zie vorige nieuwsbrief), soms de politiek. Deze week was er ineens paniek vanwege een arrest van de Hoge Raad van eind december. Daarin was niet alleen gesteld dat de vermogensrendementsheffing uit box 3 oneerlijk en juridisch niet houdbaar is, maar de Hoge Raad eiste ook rechtsherstel. En dus moet de kersverse staatssecretaris Marnix van Rij van Financiën wel in actie schieten. Het juridische gat in de wet moet gedicht en gedupeerden moeten gecompenseerd worden. Vrijdag stelde het kabinet vast dat de 200.000 bezwaren die zijn ingediend gegrond zijn verklaard.

Al veel vaker maakte de rechter gehakt van het fictieve rendement dat de fiscus hanteert in box 3. Gerrit Zalm en Willem Vermeend verzonnen ooit dat vermogenden 30% belasting moesten betalen over 4% fictief rendement. Dat werd in 2001 ingevoerd. Je moest wel een enorme oen zijn als je die 4% niet zou halen, was de redenering. Desnoods kocht je een superveilige staatslening van Zalm. Die rendeerde al beter.

Toen daalde rente en werd dat fictieve rendement steeds wereldvreemder. In 2017 kwam er een getrapte belasting voor in de plaats. Bij kleinere vermogens werd verondersteld dat dat grotendeels spaargeld was tegen een laag rentepercentage. Is je vermogen groter dan word je geacht een groter deel te beleggen, tegen een hoger rendement. En de bovenste laag haalt ongetwijfeld heel goede rendementen op de beurs. Het was Piketty all over, want ook deze Franse econoom gaat ervan uit dat rijkere mensen betere rendementen kunnen halen dan minder rijke.

Over 2022 ziet dat er dan zo uit. Eerst gaat de belastingvrijevoet van €50.650 van je vermogen. Dan betaalt je over de volgende €50.561 volgens de eerste schijf over 1,818% rendement (67% spaar, 33% beleggen). Is je vermogen nog groter, dan betaal je vervolgens tot €962.351 over 4,366% rendement (21% spaar, 79% beleggen) en alles wat daarboven ligt, wordt verondersteld 5,53% rendement te maken (0% spaar, 100% beleggen).

Dit was een poging om het vanaf 2017 eerlijker te maken. Rechters vielen in diverse uitspraken over het hele idee van het fictief rendement. Maar in dit specifieke arrest van de Hoge Raad ging het over de aangepaste versie van 2017. Volgens de rechters mag je er niet vanuit gaan dat mensen met een vermogen van een paar ton dat geld allemaal beleggen. Het is hun eigen vrije keuze wat ze met dat geld willen doen, betoogt de Hoge Raad:

De zaak ging in dit geval om iemand die in totaal €977.077 aan vermogen, waarvan ruim 8 ton op de bank stond. Met grote financiële gevolgen. De belasting werd niet alleen geheven over een veel te hoog rendement (dat dus niet was behaald), maar de belasting zelf was ook nog eens hoger dan dat rendement:

Het saillante is dat staatssecretaris Van Rij destijds al fel tegenstander van deze wet was. Toen was hij nog senator voor het CDA. In zijn maidenspeech in de Eerste Kamer ging hij in 2015 los op deze wet van staatssecretaris Eric Wiebes:

Het is een wonderlijke speling van het lot dat uitgerekend Van Rij de puinhoop nu moet opruimen. Hoe dat moet? Dat is nog niet zo eenvoudig. Want welke aanpak voldoet juridisch wel? Is elke vorm van fictief rendement strijdig met fundamentele vrijheden die Europees zijn vastgelegd? Is dat altijd een inbreuk op het eigendomsrecht? Mag je dan, zoals de linkse oppositie wil, wel een vermogensbelasting invoeren? Waarbij niet meer het rendement wordt belast, maar het vermogen zelf? Vinden mensen dat dan wel rechtvaardig?

Het meest eerlijk zou zijn om alleen belasting te heffen op spaarrente die je werkelijk ontvangen hebt en beursrendementen die je werkelijk hebt behaald. Dat is ook precies was het kabinet-Rutte 3 wilde en het huidige kabinet ook wil. Maar waarom doen we dat dan niet? En nu komen we alsnog weer bij de techniek van de Belastingdienst uit: de fiscus kan dat niet aan. Tenminste, zeker niet tot 2025. Misschien daarna wel. Misschien.

(Lees hoe het zo ver kon komen in een artikel van collega Leon Brandsema: Kamerlid dat waarschuwde voor ellende met spaartaks moet Doos van Pandora zelf sluiten; Mathijs Bouman zet in het FD alle alternatieven op een rij; en lees hier mijn column: waarom vermogenden al dat geld op de bank zetten.)

Song of the week - Past boot van Bezos onder de Hef?

Podcast

Opeens is er paniek rond de spaartaks. De Hoge Raad heeft eind december besloten dat tienduizenden spaarders geld terugkrijgen van de Belastingdienst vanwege de ‘oneerlijke’ vermogensrendementsheffing. Hoe heeft dit kunnen gebeuren, wie ontvangt geld van de fiscus, en wat is het alternatief voor de gehate heffing? We spreken met Jurgen de Vries van de Bond voor Belastingbetalers, die goede hoop heeft dat alle Nederlandse spaarders die te veel belasting hebben betaald worden gecompenseerd. Luister de nieuwste aflevering van Kwestie van Centen. Ook op Spotify en iTunes.

Wil je mij als spreker?

Wil je mij boeken als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail naar [email protected]. Of zoek contact met Sprekershuys, lees hier mijn profiel.

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/