• Achter de cijfers
  • Posts
  • Achter de cijfers - Editie #120: over Wopkes bezuinigingen, belastingverhogingen voor winkeliers en Daft Punk en de ECB

Achter de cijfers - Editie #120: over Wopkes bezuinigingen, belastingverhogingen voor winkeliers en Daft Punk en de ECB

March 13, 2021

Nog een paar dagen en dan mogen we stemmen voor de Tweede Kamer-verkiezingen. De campagne is online, op tv, in de kranten en op de radio in volle gang. In mijn nieuwsbrief kijk ik deze nog eens naar de financiële plannen. Gaat er bezuinigd worden of niet? En klopt het wel dat politieke partijen vooral die 'nare multinationals' treffen met hun belastingverhogingen? En wat heeft de ECB met Daft Punk te maken?

Veel leesplezier!

Bezuinigingsspook

De Nederlandse staatsschuld zit nog lang niet in de gevarenzone. En toch voelt menigeen aan zijn water dat er binnenkort weer zal worden bezuinigd, hoe hard de lijsttrekkers ook roepen van niet. Vooral CDA-voorman Wopke Hoekstra zit daar mee in zijn maag, logisch vanuit zijn rol als minister van Financiën. Hij zegt steeds dat bezuinigingen niet uit te sluiten zijn, maar dat ze voorlopig niet aan de orde zijn.

In een groot interview met mijn collega's Wouter de Winther en Leon Brandsema vanmorgen gaat hij hier opnieuw op in:

"In de krantenadvertentie van de VVD van Mark Rutte staat letterlijk: we gaan de komende jaren niet bezuinigen. Vervolgens zei Rutte in het eerste debat dat hij dat weer niet kan beloven. Tja. Ik wil ook graag dat er niet bezuinigd wordt. Als we het verstandig aanpakken is het waarschijnlijk niet nodig. Maar Nederlanders voelen op hun klompen aan dat je niet tot in de eeuwigheid kunt beloven dat er niet bezuinigd wordt. Het is een onzinverhaal van Rutte.”

Het klopt dat VVD'er Mark Rutte dat in zijn landelijke advertentiecampagne heeft opgeschreven. Hij sluit in die tekst bezuinigingen uit:

"Daarom gaan we de komende jaren niet bezuinigen, maar uit de crisis groeien door te investeren. Ook om de ondernemers te helpen die we zo nodig hebben voor groei. We investeren in onderwijs, in infrastructuur, in klimaat, in innovatie. Zo creëren we nieuwe banen, die ook helpen om onze samenleving schoner en duurzamer te maken."

Het mantra 'investerend de crisis uit' ligt elke politicus dezer dagen in de mond bestorven. In de praktijk blijkt dat nogal eens iets anders te betekenen. Veel partijen zoeken het namelijk in overheidsinvesteringen. Of beter gezegd 'investeringen', want niet elke extra euro die de overheid uitgeeft is een investering.

VVD en CDA hakketakken nu over wel of niet bezuinigen. In hun plannen doen ze dat wel degelijk al. Sommige bezuinigingen zitten al in het 'basispad', dat zijn reeds ingezette besparingen. Maar de VVD doet daar bijvoorbeeld bij 'internationale samenwerking' een schepje bovenop: -€1,6 miljard. Het Centraal Planbureau schrijft: "De partij beperkt de ontwikkelingssamenwerking tot noodhulp, opvang in de regio en verplichte bijdragen."

De VVD verschuift vrij weinig in de overheidsuitgaven. Alleen de €3 miljard extra voor Defensie springt eruit. Verder nauwelijks extra geld, zelfs niet voor onderwijs.

Bij het CDA zitten de bezuinigingen alleen in dat basispad. In hun verkiezingsprogramma leggen ze daar geen besparingen bovenop. Het plaatje bij het CDA ziet er dan zo uit:

Als Hoekstra bezuinigingen niet uitsluit, zou je als kiezer toch wel willen weten waar je aan toe bent. Waar gaan die bezuinigingen dan vallen? Uiteraard hebben mijn collega's die vraag ook gesteld:

"Als ik dat zou vertellen zouden we er al een plan voor moeten hebben. En dat ligt niet op tafel nu. Waar het om gaat is: gratis geld bestaat niet. Je moet dus zoeken naar een verstandige balans in de economie, de overheid en de lasten.”

Tja.

Kopen, kopen, kopen

De rentes in Europa (en in de VS) lopen op. Dat is niet de bedoeling, want de Europese Centrale Bank is al jaren bezig die rentes kunstmatig omlaag te drukken. Zo is het goedkoop voor overheden en bedrijven om zich te financieren. Met de oplopende rentes kwam dus de vraag op tafel hoe de centrale bank zou reageren.

ECB-bestuurder Fabio Panetta liet begin maart al weten dat ingegrepen moest worden, en wel op de Daft Punk-manier: 'Harder, better, faster, stronger':

"My main message today can be summed up with the title of a song by the electronic music duo Daft Punk: “Harder, better, faster, stronger.” The harder we push to close the output and inflation gaps, the better the outlook for the euro area economy. And the faster we get there, the stronger our growth potential will be."

Deze week hield de ECB de reguliere rentevergadering. En daar is inderdaad ingegrepen. Het besluit is echter wel een compromis: de ECB doet iets extra's binnen de reeds bestaande bandbreedtes. Om de coronacrisis te bestrijden koopt de centrale bank grootschalig staatsobligaties op. Het totale pakket is €1850 miljard en de bank kan zelf bepalen hoe dat programma wordt verdeeld over de maanden. Nu is besloten het aankooptempo te verhogen, zonder de afgesproken grens te overschrijden.

Hoewel het een compromis is, blijft het een opmerkelijk besluit. De ECB laat hiermee zien bereid te zijn elke beweging van de markt de kop in te drukken. De marktrentes móeten en zúllen zich gedragen op de manier die de centrale bank wil. Onder het mom van het ondersteunen van bedrijven zorgt de centrale bank er zo voor dat de staatsschuld van bijvoorbeeld Italië houdbaar blijft. Beleggers zijn blij, want een lage rente stuwt de aandelenkoersen. De beurzen bereiken dan ook - tegen de trend van de coronacrisis in - hoogtepunt na hoogtepunt. Je vraagt je af hoelang het goed kan blijven gaan dat de ECB zoveel lucht in de markten blaast. In die zin zet ECB-baas Christine Lagarde het ongekende experiment van haar voorganger Mario Draghi voort.

FD-columnist Mathijs Bouman denkt er het zijne van:

"Ik begrijp er al een tijd niets meer van. De industrie groeit, wereldhandel bloeit, we hebben vaccins, overheden smijten met geld en het economisch herstel gaat sneller dan gedacht. Precies wat de ECB wil. Kapitaalmarkten vertalen dit voorzichtige optimisme in een iets minder absurd lage rente. Feest in Frankfurt, zou je zeggen. Maar nee, absurd lage rente is een dogma geworden, elke stijging wordt door de ECB direct de kop ingedrukt."

En gaan die rentes nu zo absurd hoog omhoog? Dat lijkt best mee te vallen. Zie dit plaatje van het gemiddeld renteniveau van 10-jarige staatslening van de eurozone:

Bedrijven belast

De gemene deler in de verkiezingsprogramma's is dat huishoudens een lastenverlichting krijgen en bedrijven extra worden belast. Alle partijen die hun plannen lieten doorrekenen doen dat, in meer of mindere mate:

Heel veel partijen kiezen ervoor de vennootschapsbelasting (vpb) te verhogen, dat is de winstbelasting die grotere bedrijven betalen. Jaar na jaar deed Nederland mee aan de race naar beneden, vanwege de internationale concurrentie. Het tarief is op 25% blijven steken. Dit kabinet zou de vpb nog verder verlagen, maar de beeldvorming rond grote bedrijven is dermate veranderd dat er geen draagvlak meer voor was om dit te doen.

Uiteindelijk, na een flinke lobby van werkgevers, besloot het kabinet de geplande vpb-verlaging van €2 miljard per jaar om te zetten in een investeringsregeling (de Baangerelateerde Investeringskorting, BIK) voor 2021 en 2022. Een volgend kabinet moet dan bedenken wat het met die jaarlijkse €2 miljard wil doen. Alleen SGP en 50Plus behouden de BIK, de VVD heeft met dat geld andere lastenverlichtingen voor het bedrijfsleven in petto, alle overige partijen pikken deze lastenverlichting zo snel mogelijk in. Het grootbedrijf zit in de hoek waar de klappen vallen.

Toch roert MKB-Nederland zich ook. Voorman Jacco Vonhof maakt zich grote zorgen over de politieke beweging:

"De gemiddelde lastenverzwaringen die we nu in de plannen zien staan, zijn drie keer zo hoog als wat de partijen bij de vorige verkiezingen van plan waren. Terwijl we nu in een crisis zitten. Ondanks alle mooie woorden over het belasten van grote bedrijven slaat de belastingverhoging voor een belangrijk deel neer bij het midden- en kleinbedrijf."

In de brij van duizenden voorstellen is bijna niet te bepalen waar de meeste lastenverzwaringen nu neerslaan, maar duidelijk is wel dat lastenverzwaringen echt niet alleen bij een paar multinationals neerkomen. Veel politieke partijen, vooral linkse, hebben een batterij aan belastingverhogingen voor ondernemers, van klein tot groot, klaarstaan.

Eén van de dilemma's waar een aanstaande coalitie moet uit zien te komen, is de behandeling van zzp'ers. Om schijnzelfstandigheid tegen te gaan, willen veel partijen de fiscale voordelen van zelfstandigen verlagen of schrappen. Zo worden werknemers en zzp'ers min of meer gelijk aangeslagen door de fiscus. In de plannen zie je dus dat het mes gaat in de startersaftrek, de zelfstandigenaftrek en de MKB-winstvrijstelling.

Maar zzp'ers zijn niet de enige die profiteren van deze fiscale vrijstellingen. Dit gaat alle zogeheten IB-ondernemers aan, ondernemers die geen BV hebben maar Inkomstenbelasting betalen. Dat zijn naast zzp'ers ook alle eenmanszaken en vof's. In totaal zijn dat er bijna 1,5 miljoen in Nederland. En wie zijn dat? Ook de bakker en de slager om de hoek, kleine ondernemingen van wie geen enkele vorm van schijnzelfstandigheid te vrezen is.

Song of the week - Bijna verkiezingen

Podcast

In de 10 doorgerekende verkiezingsprogramma's staan 2000 beleidsmaatregelen. Welke invloed hebben die op de portemonnee van burgers en ondernemers? Wie verhoogt de belasting het meest? Wat is de gemene deler tussen al die politieke partijen? In de nieuwste aflevering van Kwestie van Centen leggen we het uit. Ook op Spotify en iTunes.

Meer info

Mij inhuren als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail naar [email protected]

Reply

or to participate.