Welkom aan de nieuwe abonnees die er deze week weer bijkwamen. Leuk dat je ook wekelijks bijgepraat wil worden over het politiek-economische nieuws. Er was nogal wat afgelopen week. De wissel bij het CDA heeft natuurijk iedereen meegekregen. Benieuwd of dat tot ander (beter?) coronabeleid leidt. In de nieuwsbrief in ieder geval aandacht voor het coronaprobleem bij scholen. Verder ga ik in op de vervolging van oud-ING-bankier Ralph Hamers. En op het tumult bij de FNV. Wat is daar aan de hand en wat zegt dat rumoer over de toekomst van de vakbond?

Reacties en likes worden op prijs gesteld. Veel leesplezier!

Corona

Tijdens de eerste lockdown zijn ook de scholen lange tijd gesloten gebleven. Dit bleek voor niemand goed. En dus is nu alles erop gericht basisscholen en middelbare scholen open te houden, hoe hard de tweede golf ook voortraast. Daarbij wil men dat zo graag, dat de problematiek op met name middelbare scholen welhaast lijkt te worden ontkend.

Tot voor kort stond bijvoorbeeld nog te lezen op de site van het RIVM dat scholen geen bron van besmettingen zijn:

Het bron- en contactonderzoek van de GGD's en de quarantaineregels waren hier ook helemaal op gericht. Scholieren kunnen elkaar niet besmetten in de klas of in de pauze en ook niet tijdens sportactiviteiten. Quarantaine werd daarom alleen verlangd als een scholier ook in de privésituatie omging met een positief geteste klasgenoot.

Inmiddels is afgelopen week de tekst op de site aangepast. Nu is er duidelijk meer oog voor de school als besmettingsbron, al stelt het RIVM dat nog altijd in de meerderheid van de gevallen de privésituatie de bron was:

Scholieren die elkaar besmetten doen dat 'in ruim de helft van de gevallen' buiten school. Waarin impliciet te lezen is dat in iets minder dan de helft van de gevallen besmetting wel degelijk op school plaatsvindt. Niet dat de quarantaineregels daarop zijn aangepast. Nogal altijd hoeft een scholier niet in quarantaine als die naast een positief geteste in de klas zit of ermee omgaat in de pauze. Dicht op elkaar zitten thuis is wel problematisch, dicht op elkaar zitten op school niet.

Het is een waarheid die men liever niet onder ogen ziet. Wellicht is er de angst dat dit uiteindelijk leidt tot sluiting van scholen. Maar je zou ook kunnen bedenken hoe scholen op een verantwoorde wijze open kunnen blijven. Ik snap nog steeds niet waarom bij de start van het nieuwe schoolseizoen daar geen aandacht aan besteed is. Niet door de gangen lopen, maar alleen leerkrachten van lokaal laten wisselen bijvoorbeeld. Gespreide pauzes. En in het uiterste geval desnoods met halve klassen werken.

Dit beleid lijkt twee gevolgen te hebben: 1) kinderen besmetten in de thuissituatie ouders en grootouders (vandaar zoveel besmettingen thuis) en 2) scholen gaan alsnog dicht omdat de situatie onhoudbaar is geworden. Zoals in Amsterdam waar deze week vier middelbare scholen hun deuren moesten sluiten.

Corona (2)

Heel eventjes gebruikte premier Mark Rutte de beeldspraak van de hamer en de dans. De hamer gebruik om met een ferme tik het virus een kopje kleiner te maken en de dans is de situatie daarna als je probeert het virus onder controle te houden. Veel hoor je niet meer van die beeldspraak. Zou dat komen omdat men de hamer niet durft te hanteren en men weinig fiducie heeft in de dans?

Deze week zijn vertrouwelijke memo's vrijgegeven uit de zondagse Catshuissessie van 25 oktober. Uit een memo van de drie economieministers (Wopke Hoekstra, Wouter Koolmees en Eric Wiebes) blijkt dat die drie ministers sterk gekant waren tegen een volledige lockdown (de hamer), mede omdat ze weinig vertrouwen hadden in de dans (een uitgebreid testbeleid).

Er is een uitgebreide presentatie gegeven over een volledige lockdown, waarbij er niet gereisd mag worden, de scholen dicht gaan en ook winkels, bibliotheken, sportscholen, sportverenigingen, musea, bioscopen, restaurants, zwembaden, pretparken, speeltuinen en casino’s, dicht gaan. Een lockdown zoals we die tot nu toe alleen nog maar in het buitenland zagen.

In een poging de economische effecten ervan in te schatten, hebben de drie economieministers hun analyse op een rij gezet. Ze moeten meteen toegeven dat het niet mogelijk is de effecten te kwantificeren. En toch zijn ze ervan overtuigd dat een harde lockdown tot heftige gevolgen leidt, nu en op lange termijn. De economie zou maar liefst 22% krimpen, in plaats van met 8% bij de huidige beperkingen. En de werkgelegenheid neemt met bijna een kwart af, in plaats van de huidige -9%. Heftige cijfers.

Maar de kritiek zit vooral ook in de inschatting van de situatie ná de lockdown:

en:

Inmiddels is bekend dat ze er gewoon niet uitkwamen met elkaar. Zorgminister Hugo de Jonge en premier Rutte wilden harde ingrijpen, de economieminsters wilden dat niet. Het laffe compromis werd begin november ingevoerd: twee weken gingen theaters, bioscopen en bibliotheken dicht en gingen de maxima voor huwelijken en uitvaarten omlaag. Een onduidelijke ingreep met een onduidelijk doel, zonder effect en zonder evaluatie. En ondertussen lopen de besmettingen hard op en gebeurt er vooralsnog niets.

Achter de tralies?

De kruistocht van financieel activist Pieter Lakeman tegen Ralph Hamers, de voormalige ceo van ING, leidde deze week tot een spectaculaire ontknoping. Het Openbaar Ministerie moet van het gerechtshof in Den Haag de bankier vervolgen voor de witwas-affaire bij de bank. Dat er een ceo van zo'n groot bedrijf zich moet verantwoorden voor de rechter is uniek en leidt (zo schrijft college Yteke de Jong) tot bibbers in bestuurskamers.

ING had jarenlang zijn poortwachtersfunctie verwaarloosd. Als je het zo zegt, klinkt het niet zo ernstig. Maar het ging om voortdurende overtredingen van de Wwft, de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme. De bank controleerde onvoldoende wie haar klanten waren en na onderzoek van OM en Fiod bleken er daadwerkelijk criminele activiteiten via ING-rekeningen te zijn gefinancierd. Het mogelijk maken van witwassen zijn ernstige strafbare feiten, oordeelde het OM twee jaar geleden.

De bank moest €775 miljoen betalen, maar de bankiers kwamen met de schrik vrij. Volgens het OM en de Fiod was het niet mogelijk om individuele bestuurders te linken aan deze praktijken. Keihard bewijs voor hun betrokkenheid was er onvoldoende. En nu oordeelt het hof nu toch dat 'succesvolle vervolging' van Hamers mogelijk is:

"Gezien het vorenstaande is naar het oordeel van het hof de conclusie gerechtvaardigd dat de top van ING op de hoogte was van de tekortkomingen van het ING compliance beleid in de door het onderzoek Houston bestreken periode. Beklaagde was als CEO bevoegd en redelijkerwijs gehouden maatregelen te treffen ter voorkoming van de strafbare gedragingen van ING NL. Hij heeft dit echter niet alleen nagelaten en daardoor deze gedragingen bevorderd, maar hij heeft daardoor ook bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat de verboden gedragingen zich zouden voordoen."

In het feitenrelaas van het OM zaten al wel aanknopingspunten. Misschien geen concreet bewijs, maar wel werd daaruit duidelijk dat het systematisch fout ging en dat er sprake was van bewust bedrijfsbeleid. De bank vond winst maken belangrijker dan het fatsoenlijk uitvoeren van deze maatschappelijke taak. In het feitenrelaas heette het dat business boven compliance ging:

( FEC=Financieel Economische Criminaliteit, CDD=Customer Due Diligence.)

In dat feitenrelaas wordt specifiek naar ING Nederland gekeken, terwijl Hamers de ceo was van ING Group. Het is dus nog niet zeker of Hamers echt veroordeeld zal kunnen worden. Maar het hof denkt dus dat vervolging zinvol is en wijst er in zijn uitspraak op dat alarmerende signalen vanuit de bank hem wel degelijk hebben bereikt en dat hij daar onvoldoende mee heeft gedaan.

Voor Hamers is dit allemaal uiterst pijnlijk. Hij is bij de Zwitserse bank UBS een veelvoud gaan verdienen van de circa €2 miljoen die hij destijds bij ING kreeg en hij hoopte ongetwijfeld op een glansrijk vervolg van zijn carrière daar. Nu gooit de rechter roet in het eten. UBS blijft vertrouwen houden in hun ceo, zo stelde de bank in een reactie. Maar feit is dat hun ceo de komende maanden (jaren?) onderwerp zal blijven van strafrechterlijk onderzoek. Dat is voor beide partijen geen prettig vooruitzicht.

(Lees mijn analyse 'Bankiers gaan niet meer vrijuit'.)

Herrie in de bond

En toen waren er nog maar twee. Niek Stam, het gezicht van FNV Havens, is definitief afgewezen als kandidaat voor de voorzittersstrijd bij FNV. De leden kunnen nu kiezen tussen twee vicevoorzitters om Han Busker op te volgen. Twee vicevoorzitters die duidelijk een ander profiel hebben, Tuur Elzinga is een raspolderaar, Kitty Jong wil van een FNV een uitgesprokener politieke organisatie maken. Maar de campagne kent nu geen outsider zoals Stam die de koers van de vakbond aan de kaak stelt.

Eerst keurde de toetsingscommissie, waarin een batterij wethouders van GroenLinks en PvdA zitten, hem af als geschikte kandidaat. Naar verluidt omdat hij 'in beperkte mate een boegbeeld van de ingeslagen weg van verandering binnen de FNV' is. Tja, zo kun je nooit een tegengeluid organiseren als de vertolker van dat tegengeluid bij voorbaat niet mag meedoen.

Stam ging in beroep bij het Ledenparlement dat vrijdag besloot over zijn kandidatuur. Twee uur lang besprak het Ledenparlement de kandidaten en uiteindelijk is over Stam gestemd: 37 leden vonden dat hij alsnog kandidaat moest worden, 52 waren daartegen en 2 onthielden zich van stemming. Stam en veel actieve FNV'ers blijven verbijsterd achter. Hij reageerde:

Op sociale media en in het onderlinge app-verkeer is er veel ontevredenheid onder FNV'ers die actief zijn in de sectoren en bedrijven. Vanuit FNV Metaal werd al een oproep gedaan om Stam toch kandidaat te maken. Tevergeefs. De video van Stam wordt nu veelvuldig gedeeld. Er is ook een petitie gestart om hem alsnog op de kandidatenlijst te krijgen. Mij lijkt dat procedureel niet mogelijk.

Vanuit FNV Transport klinkt protest:

Waarom is dit relevant? Omdat dit gaat over de strategie van de vakbonden. Het gaat niet in eerste instantie om de persoon van Niek Stam. Maar hij verwoordt onvrede die er al jaren zit in de FNV. Na het mislukte pensioenakkoord van een jaar of tien geleden is een fusietraject ingezet van de losse FNV-bonden. Voorkomen moest worden dat die bonden opnieuw tegenover elkaar kwamen te staan waardoor er een patstelling ontstond binnen de FNV. (Kandidaat Tuur Elzinga was in 2012 'kwartiermaker' voor deze fusie en stond dus aan de basis van de huidige organisatie.)

Uit tal van evaluaties en onderzoeken blijkt dat kaderleden en bestuurders in de sectoren en regio's zeer ontevreden zijn over de centralisatie die sindsdien heeft plaatsgevonden. Het instellen van een Ledenparlement is onderdeel van die centralisatie en er zit dus een flinke spanning tussen FNV'ers aan de cao-tafels bij bedrijven en de ruim 100 leden in dat parlement. Daarom was het Ledenparlement voor Stam ook een lastige plek om zijn gelijk alsnog te krijgen.

Het gaat die FNV'ers in de bedrijven primair om cao's en sociale plannen in de bedrijven. Daar ligt de basis. Niet voor niets verwijt Stam de twee vicevoorzitters dat die nog nooit van hun leven een cao hebben afgesloten. De vrees bij de lokale FNV'ers is dat de FNV zich drukker maakt over dealtjes maken in politiek Den Haag dan om het basale werk in de bedrijven, daar waar werknemers zich rechtstreeks vertegenwoordigd voelen door hun bond. Van de belofte bij de fusie dat een ongedeelde FNV juist lokaal tot versterking zou leiden, is volgens deze critici niets terechtgekomen. Er wordt overal geklaagd over bezuinigingen in de regio en het doof zijn vanuit de centrale in Utrecht voor wat er in de bedrijven speelt. Nu er slechts twee vicevoorzitters overblijven om uit te kiezen, zal die ingezette strategie niet gewijzigd worden.

(Lees hier een uitgebreid verhaal van collega Joost Spijker en mij over de interne ruzies binnen de FNV.)

Song of the week - Oud-ING-topman vervolgd

Podcast

Luister hier onze wekelijkse podcast ‘Kwestie van Centen’. Presentatie: Herman Stam. Met Dorinde Meuzelaar praten we over de Brexit. Komt er alsnog een deal? Of koerst Boris Johnson af op een 'Australische Brexit'? En wat is dat dan precies? Ook op Spotify en iTunes.

Meer info

Mij inhuren als spreker of moderator? Ook voor webinars. Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail naar [email protected]

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/