Ik ben er weer. Na een paar stormachtige weken heb ik weer tijd voor mijn nieuwsbrief. Uiteraard ga ik in op de laatste corona-ontwikkelingen. Maar ook de pensioenen en de interne FNV-strijd komt voorbij.

Zoals altijd worden reacties zeer op prijs gesteld. Als je de nieuwsbrief graag leest, breng je die dan onder aandacht van vrienden en collega's?

Veel leesplezier!

Contact

Het grootste offer dat we moeten brengen in de coronacrisis is de afgedwongen afstand. Tenminste, voor mensen die niet hun baan verloren of hun bedrijf in de problemen zagen komen. Voor de meeste mensen zijn de dagelijkse coronabeperkingen de prijs die betaald moet worden om het virus onder controle te krijgen.

Niet naar de kroeg kunnen gaan, onder strenge voorwaarden naar de bioscoop, geen buitenlandse vakanties, beperkingen voor kerken, nauwelijks cultureel leven. Het is allemaal jammer tot triest. Maar voor mij is van met af aan de kern van wat we missen: menselijk contact. We schuifelen op afstand om elkaar heen, raken elkaar niet of nauwelijks aan, zoeken elkaar veel minder op.

Mensen die ik maar af en toe in het jaar zie, zie ik nu helemaal niet meer. We gaan wel weer een hapje eten als corona voorbij is. Het kerkelijk leven, het verenigingsleven, het vrijwilligerswerk, de koren, de sportclubs, de toneelgezelschappen, al die verbanden waarin contact centraal staat hebben zwaar te lijden. Dat is niet uit te drukken in procenten bbp, dat vinden we niet terug in economische statistieken, maar ons welzijn en ons geluk staat daardoor wel zwaar onder druk.

Zo langzamerhand begin ik met af te vragen of deze prijs niet te groot is. Houden we dit wel vol?

De afstand wordt ondraaglijk rond een ziekbed dat een sterfbed wordt. En dan de begrafenis. De laatste weken maakte ik dat mee rond mijn eigen vader, reden voor de tijdelijke nieuwsbriefstilte. Ik schreef er vorige week deze column over:

Wij hadden nog het 'geluk' dat er 80 mensen op de uitvaart konden komen, de toegestane 100 pasten niet in de zaal. Wat te denken van de families die in november plotseling niet meer dan 30 mensen mochten uitnodigen? Juist op het moment dat je de steun van anderen het meest nodig hebt. Meekijken online is mooi, maar je hebt behoefte aan de fysieke aanwezigheid van familie en vrienden, en dan het liefst ook een bemoedigende handdruk, omhelzing, knuffel of kus.

Gelukkig gloort er hoop. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid denkt dat de vaccinatie snel kan beginnen, op 4 januari al. "Als alles meezit", voegt hij er dan omineus aan toe. Nou, dan weten wij wel hoe laat het is. Want wanneer zat op zijn ministerie voor het laatst alles mee? (Mijn vervolgcolumn van deze week ging daarover.)

Het zal toch niet gebeuren dat het uitrollen van het prikplan ook weer half in de soep loopt? Dat Hugo de Jonge niet door de gevestigde belangen van de zorg heen komt. Want de artsen en GGD'en begonnen meteen weer te klagen en te steigeren. Wat een gebrek aan enthousiasme en ambitie. En aan onze premier hebben we ook helemaal niks. Mark Rutte overleeft blijkbaar al die jaren alleen door problemen bij de vakministers te laten sudderen, ook al is de coronacrisis overduidelij Chefsache. Lees een nijdige Volkskrant-columnist Kustaw Bessems erop na.

Toch ben ik voor het eerst in tijden optimistisch. Het mooie Pfizer-nieuws liet me aanvankelijk koud. Ik kon me niet voorstellen dat er niet enorme adders onder het gras scholen. Maar het goede nieuws is onmiskenbaar. We zitten in de laatste fase van de crisis. Het kabinet bepaalt hoe lang die fase duurt. Maar dat de corona-ellende eindig is, is nu wel duidelijk. Het werd tijd ook, want ik ben dat afstandelijke gedoe nu echt zat. Ik kan niet wachten om weer af te spreken, mensen een stevige hand te geven, een bemoedigende omhelzing. Al die fysieke contacten die de mens tot mens maakt, een sociaal wezen in al zijn vezels.

Korten of niet?

Niets zo veranderlijk als de dekkingsgraden van de pensioenfondsen. Van maand tot maand fluctueert de financiële situatie van de fondsen behoorlijk. En daardoor blijft het spannend of de grootste pensioenfondsen kortingen kunnen vermijden.

De dekkingsgraad geeft de verhouding aan tussen het vermogen van het fonds en de toekomstige verplichtingen. Bij een dekkingsgraad van 100% zou een fonds normaliter niet hoeven korten. Als bedankje voor het uitonderhandelen van de uitwerking van het pensioenakkoord heeft minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken de lat iets lager gelegd: op 90%. Oftewel: als een fonds 90 cent in kas heeft voor elke euro aan verplichtingen, dan hoeft er toch niet gekort te worden.

In dit plaatje zie je hoe volatiel die dekkingsgraad kan zijn. Vorig jaar zomer sloeg de schrik de onderhandelaars van het pensioenakkoord al om het lijf. De inkt was amper droog of de dekkingsgraden doken omlaag, met dank aan de dalende rente. Begin dit jaar gebeurde zoiets nog eens, dit keer met name door de coronacrash op de beurzen.

Maar de laatste maanden krabbelen de dekkingsgraden weer wat op. Bureau Mercer voorspelt dat de gemiddelde dekkingsgraad met maar liefst 5 procentpunt is opgelopen in november, van 94% naar 99%. Dat komt met name aan de fantastische beursmaand. Positief vaccin-nieuws en de Amerikaanse verkiezingen gaven de aandelenbeurzen een impuls. Dat betekent dat de vermogens van pensioenfondsen stijgen.

Maar het blijft ongemeen spannend voor de grootste twee fondsen, ambtenarenfonds ABP en zorgfonds PFZW, denkt ABN Amro-econoom Piet Rietman. Hij schat in dat ABP op 90,8% staat en PFZW op 91%. Dan zijn ze precies uit de gevarenzone.

Volgende week donderdag vergadert het bestuur van de Europese Centrale Bank. En eerder is al gesuggereerd dat de ECB in december met een steunpakket komt voor de economie. Als de centrale bank gaat steunen gaat de rente omlaag. Een lagere rente betekent dat de toekomstige pensioenverplichtingen duurder worden. De kans is groot dat die dalende rente de twee grootse fondsen net door de 90%-grens duwen. En dan moet er alsnog gekort worden.

Pensioenonderhandelaar Tuur Elzinga van de FNV kan zich niet voorstellen dat de politiek het aandurft om te laten korten in het verkiezingsjaar:

Kiezen

Het is een cliché, maar het is waar: bij de FNV valt wat te kiezen. De huidige voorzitter, Han Busker, vertrekt en inmiddels hebben zich drie kandidaten voor zijn opvolging aangemeld. En dat zijn drie heel verschillende types met een heel andere ideeën over de rol van de vakbeweging. Dus: er valt wat te kiezen.

Niek Stam meldde zich al vroeg dit jaar. Hij is het gezicht van FNV Havens, werkt al 33 jaar bij de FNV en is het type grote waffel, klein hartje. Met hem had een keer een interview (samen met Jan Struijs van de politiebond) over pensioen, AOW en zwaar werk. Ik weet nog dat de eindredactie er blij mee was, want dit was eens een verhaal van de werkvloer, of misschien wel van de straat. Woordkeus en emotie waren die van de gewone man.

Zijn insteek is: terug naar de basis. Het draait in de bond uiteindelijk om het afsluiten van goede cao's voor mensen. En dus niet om allerlei andere politieke agenda's. Het belangrijkste werk is te doen in sectoren en regio's en daar moet in de FNV ook het zwaartepunt liggen. Voor het Haagse werk lijkt Stam me nogal een ongeleid projectiel. Dat belooft spannend te worden als hij het wordt. Stam is faliekant tegen het pensioenakkoord, vooral omdat de regeling voor vervroegd stoppen in zijn ogen niks voorstelt. Dat belooft een hoop gedoe te worden.

Tuur Elzinga is juist de man die het pensioenakkoord sloot. Hij meldde zich vrijdag als kandidaat. Hoewel hij van de SP is en jaren senator voor die partij was, heeft hij zich in het FNV-bestuur juist ontpopt als een raspolderaar. Natuurlijk kon ik ook bij hem terecht voor scherpe teksten. Onderhandelen doet hij op het scherpst van de snede. Maar hij lijkt niet de man van het harde protest.

In mijn interview vanmorgen neemt hij het op voor de middenklasse. Een interessante gedachte dat de vakbond er nadrukkelijker wil zijn voor de middeninkomens. Alleen spaart hij kool en geit, want Elzinga wil het allemaal: én opkomen voor de middenklasse én het opnemen voor de laagste inkomens. Hij valt op geen enkele manier de huidige FNV-strategie af. Dus is hij voor verhoging van het minimumloon en voor verlaging van de belasting voor de middeninkomens. Den Haag wacht met Elzinga een stabiele onderhandelaar waar goed zaken mee te doen is.

Tot slot Kitty Jong, net als Elzinga vicevoorzitter. Zij maakte haar kandidatuur al een tijdje geleden bekend. Op de vraag of ze ooit wel eens een cao heeft afgesloten antwoordde ze: "Nee nooit, ik was kaderlid en voerde vooral actie." Actievoeren zit in haar bloed. Van haar had de toon van de FNV de afgelopen jaren wel een paar tandjes scherper mogen zijn.

Zij was het die tussenbeide kwam toen voorzitter Busker en minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken in mei afkoersten op een compromis over versoberde coronasteun. De FNV had al bijna ingestemd met het schrappen van de ontslagboete. Jong benutte een radiointerview om te laten blijken dat ze het er niet mee eens was. Publiekelijke viel ze haar voorzitter niet af, want het nieuws was nog niet officieel. Maar duidelijk was dat ze veel minder compromisbereid was. Naast de scherpere toon typeert haar politieke agenda haar. Zij wil dat de FNV ook op de bres gaat tegen klimaatverandering en racisme. FNV wordt onder haar leiding veel politieker.

Volgende week vrijdag presenteren de kandidaten zich in het FNV Ledenparlement en dan maakt de FNV bekend wie er definitief kandidaat zijn. Het is mogelijk dat er nog iemand bijkomt of dat er iemand de ballotage van de toetsingscommissie niet haalt. Van 4 februari tot 9 maart kunnen alle FNV-leden (iets minder dan een miljoen) dan stemmen. Enerzijds een interne strijd, anderzijds van groot belang voor de samenwerking in polder en politiek.

Song of the week - De Jonge: 4 januari gaan we prikken

Podcast

Luister hier onze wekelijkse podcast ‘Kwestie van Centen’. Presentatie: Herman Stam. Nu de eerste vaccins van de band rollen, is het einde van de coronacrisis in zicht. Het uitrollen van het vaccinatieprogramma is een van de uitdagingen, net als het tussentijds beheersbaar houden van het virus. Welk beleid past hierbij en is het logisch om de steunpakketten verder te versoberen tot aan de zomer? Ook op Spotify en iTunes.

Meer info

Mij inhuren als spreker of moderator? Ook voor webinars. Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail naar [email protected]

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/