In partnership with

Hallo,

Het grote nieuws van deze week was de gigantische reorganisatie bij ABN Amro. Maar liefst 5.200 banen moeten verdwijnen, ruim een vijfde van het totale personeelsbestand. Het nieuws is hard binnengekomen bij de bank. Verder viel me op dat er in de formatie nu al gerommeld wordt met de begrotingsregels. CDA en D66 willen het liefst extra geld uitgeven terwijl dat begrotingstechnisch gezien niet verstandig is. Ze zoeken geitenpaadjes en zetten het magische begrip ‘overheidsinvesteringen’ in. Tot slot stond de FNV deze week weer voor de rechter. De puinhopen zijn nog niet opgeruimd, maar de interim-voorzitter van de bond kwam deze week wel aan de formerende partijen wat er zou moeten gebeuren in dit land. Waarom zou de politiek luisteren naar een bond in puin?

Veel leesplezier!

Martin

Lossere begrotingsregels

De kabinetsformatie is nog amper op gang gekomen of er wordt al gesproken over het loslaten van de begrotingsregels. D66 en CDA hebben onder leiding van Sybrand Buma vooral veel usual suspects langs laten komen om bijgepraat te worden over economie, klimaat, defensie, woningmarkt, migratie en financiën. Tussendoor melden de partijleiders weinig, maar ze vertelden al wel dat ze mogelijk de begrotingsdiscipline loslaten om vooral veel te kunnen investeren.

Rob Jetten en Henri Bontenbal spelen met de gedachten om de overheidsuitgaven in twee categorieën te splitsen: consumptieve uitgaven en investeringen. De gedachte is dat je investeringen op termijn terugverdient. Dan is het gerechtvaardigd om het begrotingstekort en de staatsschuld te laten oplopen. Want uiteindelijk komt dat geld dubbel en dwars weer terug.

Het is in lijn met de gedachte in Europa. Ook de Europese Commissie wil investeringen in lidstaten aanzwengelen, maar ziet tegelijkertijd dat veel regeringen geen ruimte hebben omdat de staatsschuld hoog is. Als je overheidsuitgaven bestempeld tot investeringen kun je die regeringen alsnog hun gang laten gaan. Want wie kan er nu immers tegenstander zijn van nuttige investeringen?

Het is een opvallende move van D66 en CDA. Want zij hebben in hun verkiezingsprogramma's (en vooral in de doorrekeningen daarvan) óók laten zien dat ze op de schatkist willen passen. Daarom zetten ze bijvoorbeeld het mes in de stijging van de zorgkosten. Maar blijkbaar hebben ze in deze vroege fase van de formatie nu al financiële speelruimte nodig.

Het Centraal Planbureau (CPB) waarschuwde deze week voor de vooruitzichten van de overheidsbegroting. Directeur Pieter Hasekamp schoof aan de formatietafel aan en hij legde uit dat de economische groei zwakker wordt door de vergrijzing. Daarbij blijven de uitgaven van de overheid hoog maar blijft de inkomstengroei uit belastingen achter. Dat leidt tot een stijgend tekort op de begroting.

De Studiegroep Begrotingsruimte, een groep topambtenaren waar ook het CPB onderdeel van uitmaakt, ging in zijn laatste begrotingsadvies al in op het onderscheid tussen consumptieve uitgaven en investeringen. Die ambtenaren zien er helemaal niets in. In de praktijk werkt het niet, omdat politici geneigd zijn om van alles en nog wat tot ‘investeringen’ te bestempelen:

“De uitwerking hiervan is in de praktijk niet werkbaar gebleken. In de praktijk leidt een dergelijke regel tot het oprekken van de definitie van een investering. Dit blijkt uit eerdere Nederlandse ervaringen, zoals bijvoorbeeld met het Fonds Economische structuurversterking (FES).”

De FES is het meest saillante voorbeeld uit de politieke historie dat iets met goede bedoelingen kan beginnen, maar toch uit de hand loopt in de politieke praktijk. Het gasgeld dat in het FES werd gestort zou alleen voor infrastructuur worden gebruikt. Maar al snel werd dit fonds een grabbelton waar gretige politieke vingertjes niet uit konden blijven. De Studiegroep zegt het iets netter: “Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer is gebleken dat 7 van de 8 projecten die volgens het Centraal Planbureau niet duidelijk bijdroegen aan het versterken van de economische structuur, toch gewoon uit het FES werden gefinancierd.”

Het laatste jaar is defensie het beste voorbeeld van de begripsverwarring waar de politiek graag misbruik van maakt. Al te gemakkelijk wordt er gesproken over investeringen in defensie. Maar het geld dat naar defensie gaat, ís geen investering. Het zijn uitgaven die zorgen voor onze basale veiligheid. Misschien worden sommige bedrijven er beter van, maar je doet dit niet om de economie te versterken, maar om het land veilig te houden.

Vaak is het tegenargument dan dat je zonder veiligheid ook geen economie meer hebt, maar zo ken ik er nog wel een paar. Op die manier kun je alles wel naar een economische investering toeredeneren. De euro’s voor defensie vergroten het verdienvermogen van onze economie niet. Het is niet zo dat onze groei in 2035 hoger is omdat we dan 19,6 miljard euro extra aan defensie uitgeven.

Zoals hoogleraar economie Bas Jacobs zegt: “Defensie, daar krijg je niet veel voor terug. Tanks kosten geld. Mensen die niet vechten kosten geld. Het levert geen economische actie op. Dat betekent niet dat je het niet moet doen, maar je kunt niet alles met staatsschuld financieren. Je zult toch gewoon ook de tering naar de nering moeten zetten.”

De kabinetten-Rutte 3 en 4 hadden ook de mond vol van investeringen. Het betekende vooral dat er bakken extra geld werden uitgegeven en dat elke politiek meningsverschil werd afgekocht met geld. Met als resultaat dat onze collectieve uitgaven alleen maar zijn toegenomen. Na de coronacrisis waren de overheidsuitgaven 43,6% van ons bbp, inmiddels is dat 44,7%. De economie profiteerde daar niet of nauwelijks van.

Mega-ontslag

De talkshows vonden dinsdagavond de bezuinigingen bij de publieke omroep belangrijker. Liever praten ze in Hilversum over Hilversum. Maar ik viel vooral van mijn stoel van de reorganisatie bij ABN Amro. Maar liefst 5200 banen worden er de komende tijd geschrapt, ruim een vijfde van het totale personeelsbestand. Het is een ontslagronde zonder weerga.

Dat er bij ABN Amro werk aan de winkel was, is al langer duidelijk. De kosten zijn bij concurrenten ING en Rabobank lager, ABN Amro was te duur en te inefficiënt. Daarmee is het een gewillige overnameprooi. Wat de in april aangetreden ceo Marguerite Bérard nu doet, zou anders een buitenlandse bank kunnen doen als het ABN Amro zou inlijven. In die zin is deze operatie mogelijk een bescherming tegen zo’n overname.

Maar dat een vijfde eruit moet, is wel weer heel erg veel. Vakbonden waren dan ook geschokt. Ook het personeel zelf is erg geschrokken. En onrustig, omdat veel details van de plannen nog onduidelijk zijn. Waar die 5200 fte vandaan moeten komen, moet nog concreet worden ingevuld.

Voorzitter Reinier Castelein van vakbond De Unie vindt de plannen vaag en niet zo sterk: “Mevrouw Béart zei dat ze wel honderd ideeën heeft. Maar als je honderd ideeën hebt, dan heb je geen idee. Als jij je muur wilt verven en je hebt daar wel honderd ideeën voor, dan weet je toch totaal niet welke kleur die muur wordt?”

Een belangrijke oplossing voor de bank wordt de massale inzet van AI. ABN Amro denkt min of meer hetzelfde te blijven doen met veel minder mensen. Onder meer bij callcenters worden banen vervangen door AI. Dat kan doordat AI het werk helemaal overneemt (zoals chatbot Anna) of doordat er veel werk uit handen wordt genomen. Zo kan AI meeluisteren met de klantgesprekken en er snel notities en samenvattingen van maken.

Verder zal AI ingezet worden op de anti-witwas-afdeling. Door aanscherpte regels rond witwas en terrorismefinanciering zijn dit soort afdeling absurd groot geworden. Niet alleen bij de banken, ook bij toezichthouder DNB. Banken zijn verplicht alle verdachte transacties te volgen én nieuwe klanten goed te leren kennen voordat die worden aangenomen. Vooral dat know your customer vergt heel veel werk en is nauwelijks lonend. De trend is dat hier stappen terug worden gezet en dat veel speurwerk geautomatiseerd kan worden.

De grote ontslagronde bij ABN Amro bevestigt het beeld dat CNV-voorzitter Piet Fortuin twee weken geleden schetste: het rommelt bij de bedrijven, er staan veel reorganisaties op stapel. De werkloosheid is in Nederland al langere tijd historisch laag. Maar die loopt inmiddels op. Als de geluiden die we nu horen uit het bedrijfsleven kloppen dan gaat die de komende tijd alleen maar verder oplopen.

Instabiele polder

Heeft de polder nog iets te brengen in Den Haag? Kim Putters, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER) meent van wel. Hij zei onlangs in de Telegraaf : „Ik ga niet zeggen of het weken of maanden gaat duren voordat we een nieuwe regering hebben. Daarvoor zit ik er nu te ver vanaf. Maar als de politiek onze handreiking aanpakt, kunnen we samen heel snel meters maken. Dat kan echt al tijdens de formatie.”

Inmiddels is hij aangeschoven aan de formatietafel, samen met werkgeversvoorzitter Ingrid Thijssen en interim-vakbondsvoorzitter Dick Koerselman. Ik vermoed dat de formerende partijen niet echt onder de indruk zullen zijn. Putters liet zich vergezellen door een FNV-voorman wiens vakbond in totale crisis verkeert en een werkgeversvoorvrouw die haar vertrek heeft aangekondigd. Overigens lopen de termijnen van de voorzitters van MKB-Nederland en CNV ook over niet al te lange tijd af.

In tijden van politiek instabiliteit zou de polder rust moeten kunnen brengen. Maar de polder zelf is inmiddels minstens zo instabiel als de Haagse politiek. Dat komt vooral doordat vakbond FNV in een diepe crisis zit. Vrijdag stonden tijdelijk toezichthouders Ton Heerst en Lodewijk Asscher weer voor de rechter omdat het Ledenparlement hun hervormingsplannen hadden geblokkeerd.

Juist dat Ledenparlement is een blok aan het been van de FNV. De circa honderd mensen die in dit ‘parlement’ zetten kunnen alles blokkeren. Daardoor zitten bestuursleden en de werkorganisatie helemaal klem. Maar dit Ledenparlement opheffen om het om te zetten in een minder machtige bondsraad lukte niet. Met een krappe meerderheid stemde dit Ledenparlement het plan weg tot opheffing van zichzelf.

Vanuit cao-onderhandelaars van werkgevers en andere bonden hoor ik dat de stuurloosheid van de FNV inmiddels merkbaar is. De FNV is gewend cao’s zeer strak centraal aan te sturen en aan die regie ontbreekt het nu door het interim-bestuur met andere dingen bezig is. Cao’s komen moeilijker tot stand omdat er geen centrale cao-coördinator actief is.

En met deze bond zou de polder dan de politiek moeten helpen in instabiele tijden?

De Ondernemingskamer heeft de partijen vrijdag aangehoord maar nog niet ingegrepen. Heerts en Asscher wilden meer bevoegdheden om hun hervormingen te kunnen doordrukken. Zij zijn immers als laatste redmiddel ingezet door de rechter zelf? Maar zover ging de Ondernemingskamer niet. Nog niet. De strijdende partijen hebben tot 17 december om het zelf op te lossen. Lukt dat niet, dan grijpt de rechter alsnog zelf in.

How High-Net-Worth Families Invest Beyond the Balance Sheet

Every year, Long Angle surveys its private member community — entrepreneurs, executives, and investors with portfolios from $5M to $100M — to understand how they allocate their time, money, and trust.

The 2025 High-Net-Worth Professional Services Report reveals what today’s wealthy families value most, what disappoints them, and where satisfaction truly comes from.

From wealth management to wellness, from private schools to personal trainers — this study uncovers how the top 1% make choices that reflect their real priorities. You’ll see which services bring the greatest satisfaction, which feel merely transactional, and how spending patterns reveal what matters most to affluent households.

• Benchmark your household’s service spending against peers with $5–25M portfolios.

• Learn why emotional well-being often outranks financial optimization.

• See which services families are most likely to change — and which they’ll never give up.

• Understand generational differences shaping how the wealthy live, work, and parent.

See how your spending, satisfaction, and priorities compare to your peers. Download the report here.

Download the Free Report

Leesvoer

Column: Opgezadeld met gekmakende regeltjes omdat overheid ondernemers niet vertrouwt

Nieuws: Heftige reacties op harde sanering bij ABN Amro: ’Er staan elders nog veel meer reorganisaties op stapel’

Achtergrond: Reorganisatie ABN Amro begin van ongekende AI-revolutie: ’Dit is een kantelpunt op de arbeidsmarkt’

Column: ’Mijn dochter zegt al maanden dat ze zin heeft in kerst’

Interview: Militaire coup van Bouterse tekende het leven van Jörgen Raymann (59): ’Mijn vader kwam thuis met verstandelijk vermogen van een achtjarige’

Podcast - Kwestie van Centen

Politici hebben een heel verkeerd beeld van rijk en arm, zegt vakbondsvoorzitter Reinier Castelein. In een nieuwe aflevering van Kwestie van Centen bespreek ik met de voorman van De Unie onder meer de nivellerende inkomenspolitiek van de afgelopen jaren. ’Middelbaar en hoger personeel is de grip op werk en inkomen kwijt.’ Heeft de polder nog iets in te brengen aan de formatietafel? ’Zowel de werkgevers- als de werknemersbelangen zijn gemankeerd.’Luister de nieuwste aflevering van ‘Kwestie van Centen’ hier. Ook op Spotify en iTunes.

Wil je mij als spreker?

Deze week besprak ik met leden van werkgeversorganisatie AWVN wat de verkiezingsuitslag en de lopende formatie kunnen betekenen voor economie en arbeidsmarkt. Wil je mij ook boeken als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail.

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/