In partnership with

Hallo,

Het was een enerverende week waarin we behoorlijk lang op de uitslag moesten wachten. En nog is de zetelverdeling niet helemaal zeker. Desondanks is het speculeren over mogelijke coalities al begonnen en ik doe daar graag aan mee. In deze nieuwsbrief leg ik uit wat economisch gezien de meest logische combinatie is.

Verder twee stukken over vakbonden. Hoe gaat het met de ledentallen? Is er reden voor FNV en CNV om er ronkende persberichten uit te doen? Maar belangrijker nog: hoe gaat het aflopen bij de FNV nu het reddingsplan van de interim-bestuurders Lodewijk Asscher en Ton Heerts is verworpen? Komt dat nog wel goed?

Ik wens je veel leesplezier!

Martin

Centrum-rechts

Het is nog even afwachten of D66 een restzetel krijgt, ten koste van de SP. Als dat zo is, ligt de weg naar een centrum-rechts kabinet open. Een coalitie met VVD,CDA en JA21 heeft misschien niet de directe voorkeur van veel D66’ers, maar deze samenwerking heeft wel een aantal voordelen boven een middencoalitie over links.

De grootste uitruil die moet plaatsvinden in een samenwerking tussen D66 en JA21 is die tussen asiel en klimaat. D66 moet inschikken op asiel, JA21 op klimaat. Maar dat zou moeten kunnen. D66-leider Rpb Jetten heeft zich immers rechts geprofileerd tijdens de campagne en moet dan op migratie boter bij de vis leveren. JA21 is zó eager om mee te doen dat die partij vast wel mee te krijgen is op dat terrein. Daarbij zijn ook nog VVD en CDA aan boord, die partijen zullen ook de klimaatactivistische randjes er vanaf slijpen.

Op economisch terrein zou dit een echte centrum-rechtse samenwerking zijn, in tegenstelling tot het kabinet-Schoof. PVV (en ook BBB enigszins) is economisch gezien heel links. Dat leidde tot ingewikkelde tegenstellingen in de huidige coalitie. Maar als je D66, VVD, CDA en JA21 naast elkaar legt, heb je vier partijen die prudent willen begroten, die bereid zijn te snijden in de zorguitgaven, die de staatsschuld op lange termijn houdbaar willen maken, die ondernemersvriendelijk zijn en die vergaand het stelsel van belastingen en toeslagen willen hervormen.

Ze moeten nog wel de kwestie van de hypotheekrenteaftrek op zien te lossen. CDA en D66 willen die afschaffen, VVD en JA21 niet. Maar als dat onderdeel wordt van een grootschalige belastingherziening en er wordt flink de tijd voor genomen, dan lijkt dat wel oplosbaar.

De verschillen met GL/PvdA zijn veel groter. Die partij heeft heel hoge lasten voor het bedrijfsleven in zijn programma staan, wil de economische groei vooral aanzwengelen met overheidsgeld en is niet bereid om in de zorgkosten te snijden. Mijn indruk is dat de verschillen tussen GL/PvdA en VVD tegenwoordig veel groter zijn dan in de tijd dat Mark Rutte en Diederik Samsom snel en soepel een regeerakkoord uitonderhandelden. Toen was er overigens ook sprake van een grote financiële crisis en voelden beide partijen de noodzaak van bezuinigingen.

Wat lastig is om in te schatten, is welke partij stabieler of instabieler is: GL/PvdA of JA21. Je zou denken dat een partij die zo roemloos verliest, de leider kwijtraakt en mogelijk weer intern gedoe krijgt over de fusie niet meteen klaarstaat om te gaan regeren. Wie weet of het gaat rommelen in die partij? Anderzijds heeft JA21 als partij nog geen bestuurlijke ervaring. Wel heeft de partij met Ingrid Coenradie een voormalig bewindspersoon in huis. Maar hoe stabiel deze partij van politieke overlopers is?

Dan nog de persoonlijke verhoudingen. Ik vermoed dat Rob Jetten en Joost Eerdmans wel door één deur kunnen, maar twijfel of dat ook geldt voor de politieke top van VVD en GL/PvdA.

Mocht de restzetel nog de kant van D66 oprollen, dan is de centrum-rechtse coalitie alsnog aan een (kleine) meerderheid geholpen. Met economisch gezien redelijk gelijkgezinde partijen zou daar toch een stabiel economisch beleid voor de lange termijn uit moeten kunnen rollen. Alles hangt af van de bereidheid van de kopstukken om hier serieus energie in te steken en om de grote structurele problemen in Nederland aan te pakken.

Looking for unbiased, fact-based news? Join 1440 today.

Join over 4 million Americans who start their day with 1440 – your daily digest for unbiased, fact-centric news. From politics to sports, we cover it all by analyzing over 100 sources. Our concise, 5-minute read lands in your inbox each morning at no cost. Experience news without the noise; let 1440 help you make up your own mind. Sign up now and invite your friends and family to be part of the informed.

Subscribe to 1440 today.

Slinkende bonden

Vrijdagochtend rolden er twee juichende persberichten binnen van vakbonden FNV en CNV. “Positieve verandering in ledencijfers FNV”, kopte de ene. “Ledeninstroom bij CNV hoger dan uitstroom”, meldde de ander. Vakbonden zijn net politieke partijen die na verkiezingen de uitslag altijd zo weten te interpreteren dat ze toch gewonnen hebben.

De vakbonden reageerden op ledencijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). En die waren toch wat minder positief dan de persberichten van de beide bonden suggereerden. Opnieuw is een historisch dieptepunt in het ledental bereikt. In maart 2025 waren 1.460.000 mensen lid van een vakbond.

Het is knap dat het CNV er nog zo’n positieve draai aan weet te geven, want vooral daar is het dramatisch. De bond verloor ruim 10.000 vergeleken met twee jaar geleden, waar de FNV het verlies wist te beperken tot iets meer dan 4000 leden. Dat laatst is opmerkelijk, want de FNV verkeert al een tijd in een totale bestuurlijke crisis. Wellicht is de weerslag daarvan pas bij het volgende ledencijfer merkbaar.

Positief en opvallend is dat het de vakbeweging eindelijk lukt iets te verjongen. Dat is voor de toekomst van de bonden heel goed nieuws. De FNV schreef de laatste twee jaar per saldo 11.900 extra leden bij onder de 25 jaar. En het ledental van mensen tussen 25 en 45 jaar nam zelfs met 35.300 toe. Dat is een enorme opsteker.

In het verleden schreef ik vaak- enigszins smalend - dat de FNV een bejaardenbond aan het worden was. Het aandeel gepensioneerden groeide alleen maar. Hier komt nu een lichte kentering in. Hieronder zie je welk deel van de leden van alle vakbonden boven de AOW-leeftijd is. Dat piekte richting de 22% en zakt nu richting de 20%. Voor de representativiteit van de bonden is dat heel belangrijk.

Dat laat onverlet dat de representativiteit nog altijd zwaar onder druk staat. Als je de ontwikkeling van het aantal vakbondsleden onder de AOW-leeftijd afzet tegen de omvang van de werkzame beroepsbevolking, dan zie je dat de representativiteit onder werkenden nog altijd daalt. In 2013 was nog bijna 18% van de werkenden lid van een bond, nu is dat nog 11,5%. Die ronkende persberichten van de bonden zijn leuk, maar de problemen zijn nog lang niet voorbij.

Chaos bij FNV

De ledencijfers mogen dan meevallen voor de FNV, ondertussen is de bestuurlijke chaos daar niet te overzien. Vanwege een groot intern conflict tussen bestuursleden, Ledenparlement en de werkorganisatie is door de rechter ingegrepen. Oud-minister Lodewijk Asscher en oud-FNV-voorzitter Ton Heerts zijn daar neergezet om orde op zaken te stellen. Hun reddingsplan is vrijdag afgewezen door het Ledenparlement.

De kern van de kwestie is nu dat het Ledenparlement tegen de eigen opheffing stemt. Asscher en Heerts concludeerden dat de FNV onbestuurbaar is door dit 100 man tellende democratische orgaan dat ongeveer alles in de bond kan tegenhouden. Deze conclusie kwam niet uit de lucht vallen. In de afgelopen jaren is al talloze keren advies gevraagd en elk adviesbureau kwam tot diezelfde conclusie.

Het Ledenparlement kwam er na het pensioendebacle in 2011. Toen hield een meerderheid in de Bondsraad (de club van vakbondsvoorzitters) het pensioenakkoord tegen dat de vakcentrale had gesloten. De FNV dreigde totaal uit elkaar te vallen. Daarop is die Bondsraad afgeschaft, gingen de grote FNV-bonden op in één FNV en kwam er voor de interne democratie dat Ledenparlement.

De vakbond belandde van de regen in de drup. Of eigenlijk nog erger. Met die vakbondsvoorzitters van weleer was meestal nog wel een gesprek mogelijk, maar het Ledenparlement werd vaak gekaapt door radicale types met teveel vrije tijd. Er moesten commissies omgangsvormen aan te passen en soms ook royementen om tot enige sociale hygiëne te komen. Je moest als voorzitter van goede huizen komen (type Ton Heerts) om dat Ledenparlement af te blaffen om de boel nog bestuurbaar te houden.

Omdat alleen het Ledenparlement het Ledenparlement kan afschaffen, zat de organisatie muurvast. En nu gebeurt waarvoor werd gevreesd: het plan is afgestemd. Asscher en Heerts staan met lege handen. Het is afwachten hoe dit nu verder gaat. Maar ik denk dat het geen overdreven conclusie is dat het voortbestaan van de grootste vakbond van Nederland op het spel staat.

Leesvoer

Achtergrond: Digitale dollar rukt razendsnel op, maar is door Trump geprezen stablecoin wel zo stabiel? ’Dit kan het hele financiële systeem raken’

Column: Als we geen pijnlijke ingrepen doen in de zorg zal premie exploderen 

Nieuws: Werkgeversbaas wil investeringsplan voor Nederland met brede politieke steun: ’Betrek ook oppositie daarbij’

Achtergrond: Hogere inkomens moeten bloeden voor koopkrachtplusjes laagste inkomens: ’De maat is vol’

Podcast: 'Helft van langdurige werklozen in bijstand kan met hulp en inzet aan het werk'

Podcast - Kwestie van Centen

Met de stablecoin lijkt er alsnog een digitaalmiddel te komen. Gelovers in crypto dachten dat de bitcoin die rol zou krijgen, maar dat is alleen voor mensen die van gokken houden. Robbert Ophorst en ik bespreken in Kwestie van Centen de snelle opmars van stablecoin. Wat is het precies en wat is het voordeel van betalen met deze cryptomunt. „Banken willen de boot niet missen en ontwikkelen nu een eigen euro-stablecoin.” Ondertussen vergroot president Trump zijn monetaire macht in de wereld met de digitale dollar. „Is de stablecoin de oorzaak van de volgende financiële crisis?” Luister de nieuwste aflevering van ‘Kwestie van Centen’ hier. Ook op Spotify en iTunes.

Wil je mij als spreker?

Donderdag sprak ik samen met Barbara Baarsma en Halbe Zijlstra twintig cfo’s toe over de gevolgen van de verkiezingen voor bedrijfsleven en economie. Het werd een enerverende middag met interessante inzichten. Wil je mij ook boeken als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail.

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/