Op deze zaterdagmorgen rolt er weer een kersverse Achter de Cijfers op je digitale mat. Ik begin met mijn verwondering over AI, iets dat anderen vast met mij delen - vooral als je niet zo’n enorme technerd bent en er tot nu toe slechts van een afstandje naar hebt staan kijken. Verder was eindelijk de deal over vroegpensioen rond. Mijn eerste afdronk van dat akkoord lees je hieronder. Tot slot sta ik nog kort stil bij de ict-problemen bij de fiscus, het onderwerp waarover ook de podcast Kwestie van Centen deze week gaat. Veel leesplezier!

AI

Ik had al af en toe wat zitten fröbelen op Chat GPT. Maar toen ik Alexander Klöpping bij Renze had gezien werd mijn nieuwsgierigheid opnieuw gewekt. Hij vertelde in deze talkshow over de ontwikkelingen van AI en liet daarbij AI als stem deelnemen aan het gesprek. Dat werd een hilarische en verwarrende uitzending.

Toen pas zag ik dat de gratis versie van Chat GPT inmiddels ook een stem heeft waar je tegen kunt praten. Daardoor ga je andere vragen stellen en ontstaat er een andere sfeer. Als je tikt, lijkt Chat GPT een veredelde zoekmachine, maar als je er tegen praat, ontstaat er een gesprek en ontdek je veel meer wat de mogelijkheden zijn.

Boeken samenvatten doet ie in een paar tellen, gericht zoeken in Kamerbrieven kun je ‘m laten doen, bullit points maken is een makkie, zelfs teksten schrijven gaat heel snel en gemakkelijk. Mijn ervaring is dat je er gewoon mee moet spelen om te ontdekken wat er allemaal al kan. In de wetenschap dat dit over een, drie en vijf jaar heel veel beter zal zijn. Ik ben ervan overtuigd dat dit veel kantoorwerk radicaal gaat veranderen.

In een column beschreef ik deze week mijn ontdekkingen hiermee. Door simpel te beschrijven wat ik allemaal aan Chat GPT had gevraagd en wat het had opgeleverd. Ik heb gevraagd om suggesties voor gasten in een podcast, voor experts in een artikel en ik heb Chat GPT een verhandeling laten houden over de betekenis van Luther en Erasmus. En dat allemaal rijdend in de auto met AI op de speakers.

Mijn grootste verrassing kwam nog toen ik die column voor publicatie aan Chat GPT liet lezen met de vraag of die nog suggesties had voor verbeteringen. De tips die daaruit kwamen waren zo raak. Het leek net alsof hij mijn column echt begrepen had.

Mijn vraag (prompt) was simpel, eigenlijk te simpel: “dit is mijn column. heb je suggesties hoe die nog beter en leuker kan?” Maar het antwoord was al zo bruikbaar, heel verrassend:

Vervolgens heb ik tip 1 en 2 ter harte genomen in die in mijn column laten verwerken. Ik heb Chat GPT gevraagd de column zo te herschrijven dat die twee suggesties erin verwerkt zijn. En omdat het stuk iets te lang was, heb ik gevraagd de tekst met 25 woorden in te korten. Ook dat deed ie probleemloos. Uiteindelijk is die tekst verschenen op onze site en in de krant.

Zwaar werk

Na veel tumult en gedoe is er eindelijk een akkoord over een nieuwe regeling voor vroegpensioen, de Regeling voor Vervroegde Uittreding (RVU). Ik zeg wel ‘na veel gedoe’ maar uiteindelijk is er betrekkelijk kort onderhandeld. We hebben vooral veel ketelmuziek gehoord. Stakingen, acties, gehakketak over wel of niet met elkaar in gesprek gaan. Toen er na geduw en getrek met elkaar gesproken werd, was het akkoord zo rond.

En dat kun je eraan aflezen ook. De nieuwe regeling is ronduit vaag en regelt weinig concreets om te voorkomen dat de nieuwe vroegpensioen gierend uit de hand gaat lopen. In de tekst van het akkoord wordt weliswaar uitgebreid aandacht besteed aan de ‘beheersbaarheid’, maar het blijft allemaal behoorlijk vrijblijvend.

Minister Carola Schouten had er niet zoveel zin meer in om iets af te spreken. Na haar huzarenstukje rond het nieuwe pensioenstelsel leek ze er wel klaar mee. Ook de Kamerfracties waren niet duidelijk over wat ze nu wilden met het vroegpensioen. Aanvankelijk was dat met de nieuwe coalitie niet veel beter. In het Hoofdlijnenakkoord wordt met heen woord gerept over pensioen, vroegpensioen en AOW. Het is een zogeheten vrije kwestie. Pas de laatste weken begonnen PVV, VVD, BBB en NSC kleur te bekennen. En ook minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken kwam pas onlangs met een concreet voorstel.

De huidige RVU zou eind 2025 aflopen. Die regeling gaf werkgevers het recht om werknemers vanaf hun 64e boetevrij een bedrag van circa €1500 netto per maand mee te geven om eerder te stoppen met werken. Mits dit was afgesproken in de cao. Nergens was centraal vastgelegd dat dit alleen bedoeld was voor mensen met een zwaar beroep. Daardoor dook de RVU in steeds meer cao’s op. Ook in die van banken, verzekeraars, Kadaster, DNB, gemeenten en rijksoverheid.

Van Hijum was bereid de regeling permanent te maken, maar dan wel beperkt tot lagere en middeninkomens. En er zou een expliciete signaalwaarde van 15.000 mensen per jaar moeten worden afgesproken, waardoor er een bovengrens op de regeling zou zitten. Allemaal bedoeld om de regeling gerichter in te zetten voor zware beroepen en te voorkomen dat er een nieuwe VUT zou ontstaan.

Uiteindelijk is nu afgesproken dat:

• de regeling permanent wordt

• in cao’s afspraken over de RVU kunnen worden gemaakt

• dat voor bepaalde doelgroepen de uitkering €300 bruto per maand hoger mag zijn

• dat er elke drie jaar besproken wordt of de regeling nog voldoet en niet uit de hand loopt

Heel hard zijn die randvoorwaarden niet. Zo is dat extra bedrag niet heel erg gericht: “Op veel plekken biedt de huidige fiscale ruimte, vaak aangevuld vanuit het arbeidsvoorwaardelijk pensioen, genoeg mogelijkheid om eerder met pensioen te gaan. Maar er zijn signalen dat dit soms een belemmering is voor mensen die niet meer gezond kunnen doorwerken. Voor hen kunnen individuele werkgevers en werknemers mogelijkheden benutten binnen de bestaande pensioenruimte, individueel afspraken maken over vrijwillig voortzetten van de pensioenopbouw tijdens de RVU-periode, of (op cao-niveau) gebruikmaken van het aanvullende vrijgestelde bedrag. Sociale partners wegen de noodzaak hiertoe af.”

De deur staat dus wagenwijd open om dat hogere bedrag boetevrij uit te betalen.

Het belangrijkste is nog dat de regeling echt gericht moet worden op mensen met zwaar werk. Dat staat nadrukkelijk in het akkoord. Maar er is nauwelijks een slot op de deur. Ik lees er maar één concrete: “Werkgevers en werknemers spreken af om een door SZW erkende derde partij in te schakelen om de juistheid van de afbakening te objectiveren en te valideren.”

Verder allemaal mooie woorden, weinig concrete afbakening. Dat moet allemaal nog onderzocht worden. Gaat die externe partij straks voorkomen dat de RVU opnieuw in de cao voor gemeenteambtenaren en banken terechtkomt bijvoorbeeld? Geen idee. En wat te denken van deze extreem vage zinnen:

“Kabinet en sociale partners spreken af om parallel manieren te ontwikkelen voor een betere borging van de gerichtheid en beheersbaarheid van de RVU. Bijvoorbeeld door te (laten) onderzoeken of het mogelijk is om via een aanpassing van de wet op de loonbelasting (of in ander dan fiscale wetgeving) te komen tot een uitvoerbare fiscale regeling die uitsluitend gericht is op werknemers met zwaar werk. We gaan voortvarend van start met de verkenning van de haalbaarheid en uitvoerbaarheid.”

Daar ga je de oorlog niet mee winnen.

De signaalwaarde van 15.000 per jaar staat wel expliciet in de afspraken. Maar er zit geen enkel sanctiemiddel aan vast. Als er meer dan 15.000 mensen met vroegpensioen gaan, moeten kabinet, werkgevers en vakbonden weer met elkaar in gesprek. Meer niet.

Vakbond FNV heeft het spel heel erg hard gespeeld. Ik denk dat ze er financieel nog wel iets meer uit wilden halen. Dan zouden de mensen die het het hardst nodig hebben er ook eerder gebruik van kunnen maken. Maar de regeling is permanent en cao-partijen bepalen wie wel en niet in aanmerking komen. Dat spel hebben ze goed gespeeld, bezien vanuit vakbondsbelang.

Als je ernaar kijkt vanuit economisch belang, vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt is dit vrij dramatisch. Afspraken zijn boterzacht en de mooie woorden over duurzame inzetbaarheid klinken hol. Wat een gemiste kans.

(Lees ook: Deal over vroegpensioen: ’Dit is goed nieuws voor iedereen met zwaar werk’, Overheid toont slappe knieën met akkoord vroegpensioen en Voor een akkoord over vroegpensioen hebben de vakbonden veel concessies moeten doen.)

2029

Even geduld a.u.b. Liefst vijf jaar (of wellicht nog langer?). Het ict-systeem van de Belastingdienst is eventjes in onderhoud. Beste politiek, verander eventjes niks aan het belastingstelsel. Die boodschap bracht staatssecretaris Folkert Idsinga (Fiscaliteit en Belastingdienst) deze week aan de Tweede Kamer:

“Onderstaande planningstabel laat zien overige dat beleidswensen van uw Kamer of het kabinet die structuurwijzigingen in de ICT vergen – na afronding van de herstelwerkzaamheden box 3, de fiscale oplossing voor de alleenverdienersproblematiek, de uitfasering van Cool:Gen en het nieuwe stelsel box 3 – op zijn vroegst in 2029 uitgevoerd kunnen worden in de keten IH. Parameteraanpassingen blijven gedurende deze hele periode wel mogelijk.”

Door een aantal uitspraken van de Hoge Raad met de belasting op vermogensrendement in box 3 helemaal op de schop. En beleggers moeten voor miljarden worden gecompenseerd omdat ze mogelijk belasting hebben betaald over een rendement dat ze nooit behaalden - dankzij het fictieve rendement dat werd belast.

Dat slokt de komende tijd zoveel mankracht op (er gaan alleen al 2,6 miljoen brieven de deur uit om belastingbetalers recht op herstel te geven) dat het grote ict-project vertraging oploopt.

Misschien is het ook wel een geluk bij een ongeluk. Want het is een nare hobby van politici om steeds maar weer nieuwe fiscale dingetjes te verzinnen om hun specifieke electorale doelgroep te plezieren. Nu kan er dus voorlopig eventjes niks meer. Draaien aan bestaande knoppen (hogere btw, andere tarieven, zelfs de terugkeer van een derde schijf) kan wel, maar allemaal nieuwe knoppen erbij, dat kan dus niet.

De enige reden waarom je het belastingstelsel grootschalig zou willen aanpakken, is voor een herziening die tot versimpeling en vereenvoudiging leidt. Maar ja, daar is toch geen politieke meerderheid voor. De politiek is hopeloos verdeeld over de afschaffing van de toeslagen, het snijden in belastingaftrekposten en andere fiscale voordeeltjes en een complete herinrichting van het stelsel. Blijf er dan voorlopig ook maar vanaf. Want door al dat politieke gehobby zijn de belastingen er niet leuker op geworden en ook niet makkelijker.

Geen commentaar

Podcast - Kwestie van Centen

De politiek moet tot 2029 op zijn handen zitten. Aan knoppen draaien in het belastingstelsel kan wel, maar nieuwe knoppen bedenken kan niet. Robbert Ophorst en ik bespreken in Kwestie van Centen de hersteloperatie bij de vermogensbelasting en de lang slepende ict-problemen. „De politiek heeft de belastingen veel te ingewikkeld gemaakt.” Het is een probleem dat mensen met een middeninkomen er amper op vooruitgaan als ze meer gaan werken. Luister de nieuwste aflevering van ‘Kwestie van Centen’ hier. Ook op Spotify en iTunes.

Wil je mij als spreker?

Wil je mij boeken als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail. of lees mijn profiel bij Sprekershuys of mail. Rechtstreeks kan ook: mail mij.

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/