Zieltjes winnen

Staken loont, zo weten vakbondsbestuurders. Een wijsheid die je op twee manieren kunt uitleggen. Staken leidt tot een beter resultaat voor de achterban. Én staken leidt tot ledenwinst voor de vakbond. Als het goed is, gaan die twee effecten gelijk op. Maar rond het vroegpensioen laadt vakbond FNV de verdenking op zich dat ledenwinst de belangrijkste drijfveer is om onder meer openbaar vervoer plat te leggen en politiestakingen te organiseren. In een tv-reportage rond die stakingen kon je zien hoe gretig mensen lid werden omdat ze dan uitbetaald worden uit de stakingskas van de bond.

Premier Dick Schoof verweet de vakbonden dat ze strategische spelletjes spelen rond vroegpensioen. De vakbonden kampen al jarenlang met dalende ledentallen en zijn zoekend hoe ze aantrekkelijk kunnen blijven. Met het vroegpensioen hebben ze een onderwerp bij de kop dat aanslaat bij de traditionele achterban. De oudere werknemers in vanouds sterk georganiseerde sectoren zijn wel te mobiliseren voor een potje actievoeren tegen de pensioenleeftijd van 67 jaar.

Maar loont staken dan ook echt? Komt er een betere regeling op tafel? Dat valt nog te bezien. Vakbondsbestuurders doen doet net alsof er een enorme afstand zit tussen het aanbod van de minister en hun eisen. Dat is een onzinnige voorstelling van zaken. In een recente brief zette de FNV nog eens op een rij wat de bond wil: „We hebben drie duidelijke eisen: Een permanente regeling. Verhoog het bedrag dat boetevrij mag worden uitgekeerd. Laat cao-partijen bepalen wat zwaar werk is.” Check, check. check, zal minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken gedacht hebben. Alledrie deze elementen zitten namelijk in het kabinetsvoorstel. Misschien hier en daar met een andere uitwerking, maar op hoofdlijnen zijn ze het eigenlijk hartstikke eens.

Zouden FNV-voorzitter Tuur Elzinga en zijn vroegpensioen-assistent Piet Rietman zich dat misschien ook ineens gerealiseerd hebben? Maar hoe moesten ze dan de draai maken van staken, actie voeren, niet op uitnodigingen van de minister in gaan naar constructief aan tafel gaan en onderhandelen? Op de publieke tribune tijdens het vroegpensioendebat zat Rietman te wachten op een haakje voor zijn ommezwaai. En daar was die ineens. Van Hijum zei dat hij in de eisen van de FNV ’geen showstoppers’ zag. Meteen knalde de bond een bericht naar buiten dat er ruimte was voor gesprek. Inhoudelijk was niets veranderd, en Van Hijum was zich er ook niet van bewust dat hij de FNV aanleiding voor een draai had gegeven, maar ach: het resultaat telt.

Om de eigen eer nog een beetje te redden nodigt de FNV de minister uit voor een gesprek ’om de lucht te klaren’. Een gotspe natuurlijk. Juist de vakbond zette kwaad bloed in Den Haag met onnodige acties, bezetting van een werkgeverskantoor en ruige optredens.

Vermoedelijk zullen minister en werkgevers grootmoedig slikken. En als de vakbond er weer wat leden aan overhoudt, is ook voor de FNV blijkbaar het doel bereikt.

Zwaar werk

Het kabinet wil dat een eventueel nieuwe regeling voor vroegpensioen gericht is op mensen met een zwaar beroep. Met de huidige RVU, Regeling voor Vervroegde Uittreding, is dat niet goed gegaan. In sommige cao’s wordt toegang tot die RVU beperkt tot specifieke functies, zoals bijvoorbeeld in de bouw. Maar er zijn talloze cao’s waar vroegpensioen open staat voor elk beroep.

En daar zitten stuitende voorbeelden tussen.

Neem de cao’s voor Rijksambtenaren en die voor Gemeenteambtenaren. Om voor de RVU in aanmerking te komen moet je 43 jaar bij de overheid hebben gewerkt. Wat heeft dat met zwaar werk te maken? Bij banken en verzekeraars maken ze het nog bonter: 10 dienstjaren zijn genoeg om in aanmerking te komen bij ABN Amro. Maar het kan nog gekker: bij De Nederlandsche Bank is 5 jaar dienstverband bij DNB al genoeg om als zwaar beroep te worden aangemerkt. DNB-president Klaas Knot wil dat we meer gaan werken, maar in eigen huis mag het personeel lekker vervroegd stoppen met werken. In een recente Kamerbrief zette minister Van Hijum keurig op een rij hoe de regeling is vastgelegd in de grootste cao’s.

Hoog tijd dus dat het begrip zwaar werk veel strenger wordt afgebakend. Dat kan met buitenlandse hulp. In landen als België en Oostenrijk is er al jarenlange ervaring met lijsten zware beroepen. Als je probeert objectief te kijken naar avond- en nachtwerk, naar fysieke belasting, werken met gevaarlijke stoffen, buitenwerk en nog wat van dit soort criteria, dan moet het toch lukken om de vroegpensioen te richten op een heel beperkte groep? Jammer voor de ambtenaren en de bankiers.

Pro-ondernemers

De afgelopen twee weken heb ik voor verschillende zalen met ondernemers gevraagd of ze denken dat het nieuwe kabinet en het nieuwe beleid goed is voor ondernemers of niet. Ze mochten steeds ‘ja’, ‘nee’ of ‘mwah, ik moet het nog zien’ antwoorden. En wat denk je?Een overweldigende hoeveelheid ondernemers kiest optie 3. Je kunt dit negatief duiden: blijkbaar is er nog wantrouwen richting Den Haag. Maar ook iets positiever: ondernemers zijn in blijde afwachting.

Uit een peiling onder 4000 ondernemers, in opdracht van werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland, blijkt dat een kleine meerderheid negatief of afwachtend. Niettemin ziet 48% van de ondervraagden het wel zitten met dit kabinet - zie de bovenste groene balkjes:

Het kabinet wil in ieder geval doen voorkomen dat het zeer pro-ondernemers is. En deels is dat ook wel zo denk ik. Het meest opvallende is dat een reeks aanstaande lastenverzwaringen door de nieuwe coalitie worden teruggedraaid. Zo zou het tarief in box 2 voor BV’s omhoog gaan, zou de expatregeling worden versoberd en inkoop van eigen aandelen worden belast. Gaat allemaal niet door. Ook de verlaging van de MKB-winstvrijstelling wordt teruggedraaid en de overdrachtsbelasting voor huizenbeleggers wordt verlaagd.

Het is een opmerkelijke rij maatregelen. Zeker omdat het soms dezelfde partijen waren die een jaar geleden nog initiatief namen tot deze verslechteringen voor het bedrijfsleven. Maar (een deel van) de politiek lijkt een draai te maken. Al een paar jaar is het bedrijfsleven de financiële sluitpost van tegenvallers op de begroting. Deze keer wordt de vennootschapsbelasting eens níet verhoogd om gaten te dekken.

De vraag is of het kabinet daarmee ook meteen pro-ondernemers is. Of dat het gewoon wat minder anti is geworden. Want lastenverzwaringen terugdraaien of niet laten doorgaan, is nog iets anders dan nieuw beleid maken dat ondernemers en de economie ondersteunt. We moeten ook niet vergeten dat er bijvoorbeeld wel een btw-verhoging aankomt die ondernemers in de cultuur, media, recreatie en toerisme flink raakt.

Het lastenbeeld voor het bedrijfsleven is ook niet per se positief. Vanuit voorgaande kabinetten zat er nogal wat in de pijplijn, zoals een gestage daling van de zelfstandigenaftrek. Volgend jaar stijgen de lasten door “onder meer door de afschaffing van de bpm-vrijstelling voor bestelauto’s en tariefverhogingen in de energiebelasting”, aldus het Centraal Planbureau. Opgeteld nemen de lasten tot en met 2028 met €3,2 miljard toe voor bedrijven. “Dit komt met name door de invoering van een vrachtwagenheffing en een plastic-heffing”, aldus het CPB.

Dat de politiek minder anti-bedrijfsleven aan het worden was, bleek eerder al met de grote ASML-deal. In Haagse kringen ‘Operatie Beethoven’ geheten. Onder het vorige kabinet is na een intensieve lobby van de chipmachinefabrikant besloten circa €2,5 miljard te investeren in de regio-Eindhoven. Daarvan profiteert niet alleen ASML, maar ook de regio, de universiteiten en de lokale economie.

Dat soort initiatieven zien we niet terug in het Hoofdlijnenakkoord en in de Miljoenennota. Sterker nog, er wordt juist gesneden in onderwijs en innovatie. Voor nu lijken ondernemers geholpen te zijn, maar een goed verhaal voor de toekomst van onze economie ontbreekt. Onlangs riep oud-centrale bankier Mario Draghi Europa op om honderden miljarden te gaan investeren in de kenniseconomie. Dat vindt tot nu toe amper weerklank in Den Haag.

De conclusie van de drie planbureaus klopt dus wel. Het kabinet heeft vooral oog voor de korte termijn. Een plan voor de economie en ons verdienvermogen voor de langere termijn ontbreekt.

Song of the week

Podcast - Kwestie van Centen

De huidige 65-plussers bezitten gezamenlijk meer dan €900 miljard. In de komende jaren rolt er daardoor een enorme erfenisgolf over ons land. Wie profiteert? Robbert Ophorst en ik bespreken dat in ‘Kwestie van Centen’ met verslaggever Thomas van Ossenbruggen en notaris Ernst Loendersloot. „De erfenissen worden steeds groter en de conflicten daarover nemen toe.” Linkse politici willen dolgraag de erfbelasting verhogen, maar is dat wel zo’n goed idee? Luister de nieuwste aflevering van ‘Kwestie van Centen’ hier. Ook op Spotify en iTunes.

Wil je mij als spreker?

De afgelopen weken bespraken veel ondernemersverenigingen de Miljoenennota. Ik mocht tijdens lunch- en ontbijtsessies in Haarlem, Zoetermeer, Gouda en Meppel uitleggen en duiden wat de kabinetsplannen behelzen. Voor de EY Masterclass Woningcorporaties schetste ik het macro-economische beeld in Nederland.

Wil je mij ook boeken als spreker, panellid of columnist? Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail. of lees mijn profiel bij Sprekershuys of mail. Rechtstreeks kan ook: mail mij.

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/